محمد توکل - Professor of Sociology, Department of Sociology, Tehran University, Tehran, Iran
ایمان عرفان منش - Ph.D. Candidate of Cultural Sociology, Tehran University, Tehran, Iran

یکی از کاربردهای جامعه­شناسی علم به عنوان شاخه­ای تخصصی از جامعه­شناسی معرفت، پرداختن به تاثیر و تاثر میان جامعه و علم(به ویژه مسائل جامعه شناختی نهاد علم) است. این مقاله، ضمن مرور برخی آمارهای مرتبط با مهاجرت نخبگان در ایران و جهان و همچنین ارائه سنخ­شناسی این مهاجرت­ها، تلاش می­کند با استفاده از روش­ پژوهش اسنادی و تحلیل مجدد آماری و با رویکرد تلفیقی جامعه­شناسی علم، به تحلیل مساله مهاجرت نخبگان بپردازد. برخی از مهم­ترین یافته­های نظری مقاله عبارتند از: ۱) علیرغم افزایش سهم تولید علم و پیشرفت­های علمی کشور، آمار مهاجرت نخبگان ایرانی همچنان بالاست؛ ۲) در پرتو تاثیر متقابل جامعه و نهاد علم، ۱۰ سنخ از مهاجرت نخبگان ایرانی قابل کشف و شناسایی است؛ ۳) بر اساس بینش مندرج در جامعه­شناسی علم، ضرورت دارد به مصادیق تاثیر هنجارهای اجتماعات علمی بر نخبگان، تاثیر ساختارها و هنجارهای اجتماعی-اقتصادی بر فعالیت­های علمی، نقش شبکه­های ارتباطی محققان و نقش ساختارهای اجتماعی و شناختی توجه شود. رهیافت تلفیقی در تحلیل خود، همزمان به دو مولفه عاملیت و ساختار توجه دارد.   کلیدواژه ها:

Emigration, Brain Drain, Social problem, Typology of Emigration, Synthetic Approach, Sociology of Science, science & technology