پژمان خوارزم - Assistant Professor of Vascular Surgery, Department of Surgery, School of Medicine, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran.
سعید امیرخانلو - Associate Professor of Nephrology, Department of Internal Medicine, School of Medicine, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran.
فاطمه خوارزم - General Physician, School of Medicine, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran.
روزبه چراغعلی - Vascular Surgeren, Assistant Professor, Golestan University of Medical Sciences, Gorgan, Iran.

زمینه و هدف: همودیالیز، روش مهم برای درمان جایگزینی نارسایی انتهایی کلیه در ۷۰ تا ۹۰ درصد بیماران مبتلا به نارسایی انتهایی کلیوی (End Stage Renal Disease: ESRD) است. فیستول شریانی وریدی (Arteriovenous fistula: AVF) دستیابی عروقی انتخابی در این بیماران باتوجه به میزان کارآمدی بالاتر و مرگ و میر کمتر نسبت به گرافت شریانی وریدی (Arteriovenous grafts: AVG) است. این مطالعه به منظور تعیین میزان شیوع و بروز انواع دستیابی عروقی در بیماران همودیالیزی شهر گرگان انجام شد. روش بررسی: این مطالعه توصیفی – تحلیلی روی ۲۰۰ بیمار (۱۰۱ مرد و ۹۹ زن) همودیالیزی در مراکز آموزشی درمانی پنجم آذر و شهیدصیاد شیرازی گرگان به روش سرشماری طی سال های ۱۳۹۹ لغایت ۱۴۰۰ انجام شد. چک لیستی شامل سن، جنس، سطح تحصیلات، مدت زمان دیالیز، نوع اولین دسترسی عروقی و دسترسی عروقی حال حاضر شامل فیستول، گرافت، کاتتر موقت بدون کاف (کاتترموقت)، کاتتر دایم (پرمی کت)، محل قرارگیری دسترسی عروقی موقت (ژوگلار، ساب کلاوین، فمورال) سابقه دیابت، قومیت، مصرف سیگار و هایپرتانسیون تکمیل شد. یافته ها: میانگین سنی در زنان ۱۴.۷۱±۵۸.۳۴ سال و در مردان ۱۳.۷۶±۵۷.۹۵ سال بود. ۶۱.۵% از بیماران زیر ۳ سال (میانگین سنی ۳.۷۵±۳.۹۷) تحت همودیالیز بودند. دسترسی عروقی اولیه برای شروع دیالیز در ۶۹ درصد از بیماران کاتتر موقت بدون کاف و در ۲۴ درصد فیستول بود. ارتباط آماری معنی داری بین سیگاری بودن، قومیت، ابتلا به دیابت و پرفشاری خون و جنسیت با نوع دستیابی عروقی استفاده شده یافت نشد. همچنین ارتباط آماری معنی داری بین طول مدت دیالیز و نوع دستیابی عروقی یافت نشد. نتیجه گیری: باتوجه به پراکندگی کاتترها و فیستول ها تاکید بر این نکته ضروری است که بالا بردن درصد فیستول در بیمارانی که دیالیز را شروع می کنند و کارگذاری به موقع AVF در بیماران ESRD می تواند کیفیت زندگی بیماران دیالیزی را بهبود بخشد و در صورت الزام به کارگذاری کاتتر تا حد ممکن بایستی از تعبیه کاتترهای ساب کلاوین اجتناب شده و کاتترژوگلار کارگذاری شود.

End Stage Renal Disease, Hemodialysis, Vascular Access Devices, Arteriovenous Fistula, Arteriovenous Grafts, Iran, نارسایی انتهایی کلیوی, همودیالیز, دسترسی عروقی, فیستول شریانی وریدی, گرافت شریانی وریدی