مریم صالحی نیا - استادیار گروه ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد
محسن نوغانی - دانشیار گروه علوم اجتماعی دانشگاه فردوسی مشهد
نگین صالح مقدم - دانشجوی کارشناسی ارشد ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد

در بین منابع مختلف ادبی، نامه ها به علت فضای صمیمی تر دربردارنده نکاتی هستند که شاید در دیگر منابع ادبی و تاریخی وجود نداشته باشند. هر نویسنده در ضمن مباحثی که در نامه بیان می کند، اشارهای مستقیم یا غیرمستقیم به فضای اجتماعی زمان خود دارد که با کشف آن اشارات و تحلیل محتوایشان می توان به دریافتی از فضای جامعه و کارکرد نظام های اجتماعی رسید. نظام های اجتماعی را می توان در چهار ساحت کلان سیاست، اقتصاد، فرهنگ و اجتماع جای داد. این جستار بر عملکرد نظام اقتصادی عصر صفوی متمرکز است و می کوشد با نظر به نامه های عصر شاه عباس اول دریابد چه مسائلی از حوزه اقتصاد در نامه ها بازتاب یافته اند. وقتی داده های اقتصادی نامه ها تحلیل می شوند، سیمای اقتصادی آن جامعه از نظر میزان دسترسی به سرمایه، روش ها و منابع کسب درآمد، واحدهای پولی و مباحثی این چنین تا حدودی روشن می گردند. در تمام دوره صفوی، عصر شاه عباس اول به شکوفایی اقتصادی شهره است. با عنایت به نامه های آن زمان می توان مواردی چند از عوامل رونق اقتصادی از جمله رشد تجارت خارجی و امنیت سیاسی را دریافت. جدا از آن، دیگر مسائل اقتصادی مثل مالیات ها، واحدهای پولی، پرداخت دستمزد، خرید و فروش و غیره از خلال نامه های آن دوره قابل رویتند.

اقتصاد، نامه های عصر شاه عباس، عصر صفوی، تجارت ابریشم