محمد فولادی وندا - دانشیار گروه جامعه شناسی موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی (ره)
سنا خلف حیاوی - کارشناس ارشد فقه و مبانی حقوق و سطح سه فقه و اصول

این پژوهش با رویکرد نظری و تحلیلی، به بررسی و تحلیل علم دینی از منظر علامه مصباح بزدی می پردازد و اینکه در منظر ایشان, علم دینی، به شیوه استنباطی است یا تاسیسی؟ رویکرد تاسیسی، اصالت را به معارف و آموزه های نقلی و پشتوانه های متافیزیکی می دهد که توجه جدی به مبانی و جهان بینی اسلامی در آن ضروری است. یافته های پژوهش حکایت از این دارد که از منظر آیت الله مصباح، علم دینی علمی است که داده های آن مخالف نص قرآن و روایات قطعی نباشد؛ علمی که در آنها نظریاتی مبنا قرار داده شود که مورد تایید دین بوده یا دست کم دین آنها را نفی نکرده باشد. ازاین رو علم در مقام توصیف صرف دینی و غیردینی ندارد و در مقام توصیه و دستورالعمل نیز می تواند دینی و غیردینی باشد، اما از دایره علم خارج است. در دیدگاه ایشان، علمی دینی است که مبانی آن دینی باشد. مبانی لزوما از طریق استنباط از منابع دینی به دست نمی آید، بلکه ممکن است با برهان فلسفی به اثبات برسد. در اسلامی سازی علم در همه رویکردها، برای استخراج دیدگاه اسلامی، به ناچار باید از استنباط بهره برد. برای تاسیس علم دینی، باید مبانی، اصول، مسائل، مفاهیم، فرضیات نظریات، روش و... از گزاره های دینی استنباط کرد.

علم دینی، روش تاسیس، ا ستنباط، آیت اله مصباح