فاطمه مولایی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شاهرود
هادی قربانی
حمیدرضا اصغری - عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شاهرود

فعالیت های کشاورزی پراهمیت ترین منابع بشری آلودگی آبهای زیرزمینی هستند. استفاده از روش های جدید می تواند در کاهش این آلودگی ها موثر باشد. بر همین اساس، آزمایشی به منظور ارزیابی تاثیر زئولیت بر آبشویی نیتروژن و فسفر خاک تحت کشت گیاه شبدربرسیم، به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با 4 تکرار، تحت شرایط گلخانه ای به اجرا در آمد. فاکتور های آزمایش شامل فاکتور زئولیت (صفر و 5 درصد وزنی خاک ) و فاکتور ماده غذایی شامل یک سطح نیتروژن (48میلی گرم در کیلوگرم خاک ) و یک سطح فسفر(367 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و یک سطح شاهد بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر زئولیت برکاهش آبشویی نیتروژن و فسفر معنی دار است. میزان نیترات خاک در تیمارهای دارای زئولیت در عمق10و20سانتیمتری 20 درصد بیشتر از تیمارهای بدون زئولیت بود . اثر اصلی زئولیت بر میزان فسفرخاک در عمق 10 سانتیمتری معنی دار بود بطوری که میزان فسفرخاک دراین عمق، در تیمارهای حاوی زئولیت دو برابر تیمارهای فاقد زئولیت بود. این نتایج حاکی از توانایی تیمارهای زئولیت در جذب ترکیبات فسفر و نیتروژن و جلوگیری از شسته شدن آن توسط جریان آب است. در این تحقیق زئولیت تأثیری در افزایش رشد ریشه و ساقه نداشت. علت این امر را میتوان به دلیل توانایی تدریجی زئولیت در آزادسازی این عناصر دانست. این آزمایش در مدت دو ماه به طول انجامید و بررسی برخی منابع نشان میدهد که زئولیت درمدت زمان زیادتری عناصر را از سایتهای تبادلی خود آزاد می کند. نتایج این تحقیق ضمن تأکید بر نقش کلیدی زئولیت در افزایش جذب و نگهداری عناصر در خاک، تاثیر بارز کاربرد زئولیت را برکاهش میزان آبشویی نیتروژن و فسفر ونیزجلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی بیان می کند.

زئولیت ،آبشویی نیتروژن و فسفر، شبدر، آلودگی آبهای زیرزمینی