فاطمه مولایی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه صنعتی شاهرود
حمیدرضا اصغری
هادی قربانی - عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی شاهرود

درسالهای اخیربه موازات افزایش فعالیتهای کشاورزی ،آلودگی نیتروژن و فسفر در آبهای زیرزمینی نیز روبه افزایش میباشد.یکی از روشهای نوین جلوگیری از آلودگی این آبها، استفاده از عناصر بیولوژیک در خاک است. بر همین اساس، آزمایشی به منظور ارزیابی تاثیر قارچ مایکوریزا بر آبشویی نیتروژن و فسفر خاک تحت کشت گیاه شبدربرسیم، به صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی و با 4 تکرار، تحت شرایط گلخانه ای به اجرا در آمد. فاکتور های آزمایش شامل فاکتور مایکوریزا در2سطح (تلقیح با گونه Glomus intraradices و بدون تلقیح) و فاکتور ماده غذایی شامل یک سطح نیتروژن (48میلی گرم در کیلوگرم خاک ) و یک سطح فسفر(367 میلی گرم در کیلوگرم خاک) و یک سطح شاهد بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر اصلی مایکوریزا برکاهش آبشویی نیتروژن و فسفر معنی دار است.میزان نیترات خاک در تیمارهای مایکوریزی و فاقد مایکوریزا در عمق20 سانتیمتری معنی دار بود. به طوری که این میزان در تیمارهای مایکوریزی 20 در صد بیشتر از ستون های فاقد مایکوریزاست. هم چنین اثر اصلی مایکوریزا بر وزن خشک اندام هوایی، وزن خشک ریشه ومیزان فسفرخاک در عمق 10 سانتیمتری معنی دار بودکه این نتایج حاکی از توانایی تیمارهای مایکوریزی بر میزان جذب بالاترفسفرو نیتروژن ازخاک و انباشت آنها در ریسه های مایکوریزا است. این تحقیق، کاهش70 درصد میزان نیترات آبشویی شده در تیمارهای مایکوریزی را نسبت به تیمارهای غیرمایکوریزی نشان داد. نتایج این تحقیق ضمن تأکید بر نقش کلیدی قارچ های مایکوریزا در افزایش نگه داشت عناصر غذایی در خاک و افزایش تولید گیاه شبدر، تاثیر بارز کاربرد قارچ های میکوریزا را برکاهش میزان آبشویی نیتروژن و فسفر ونیزجلوگیری از آلودگی آبهای زیرزمینی بیان می کند.

شبدر،مایکوریزا ،آبشویی نیتروژن و فسفر، آلودگی آبهای زیرزمینی