محبوبه ابوالحسنی زراعتکار - استادیار گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
امیر لکزیان - استاد گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد

رس های مونتموریلونیت تغییر یافته با مواد آلی به علت کاربردهای گسترده در زمینه های مختلف بسیار مورد توجه قرار گرفته اند. در این پژوهش، سه نوع رس مونتموریلونیت آلی شده با سورفکتانت آلی هگزادسیل تری متیل آمونیوم با مقادیر متفاوت بر اساس ظرفیت تبادل کاتیونی (HMM ۵/۰، HMM ۱ و HMM ۲) تهیه شد. خصوصیات رس های تهیه شده با کمک دستگاه های پراش اشعه ایکس، طیف سنجی مادون قرمز تبدیل فوریه، میکروسکوپ الکترونی روبشی و همچنین قابلیت پراکندگی رس ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از پراش اشعه ایکس نشان داد که فاصله بین لایه ای رس های مونتموریلونیت افزایش یافت. همچنین نتایج حاصل از بررسی طیف سنجی مادون قرمز نشان داد که باندهای شناسایی شده جدید در رس های مونتموریلونیت در اثر اشباع با سورفکتانت های آلی بوده است. بررسی مورفولوژی رس ها با کمک میکروسکوپ الکترونی نشان داد که رس مونتموریلونیت حالت توده ای داشته اما پس از تغییر با سورفکتانت های آلی به لایه های کوچک تر با سطوح متخلخل تغییر یافت. مطالعه قابلیت پراکندگی رس ها نشان داد که سطوح رس های مونتموریلونیت آلی شده از آب دوست به آب گریز تبدیل شده که در جذب آلودگی های آلی وآنزیم ها بسیار موثر خواهد بود. سپس تاثیر افزودن رس های مونتموریلونیت آلی شده بر فرایند تولید آمونیاک از آرژنین در خاک بررسی شد. آزمایش در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با آرایش فاکتوریل شامل خاک تیمار شده با رس مونتموریلونیت، خاک تیمار شده با مونتموریلونیت آلی و خاک مزرعه بدون تیمار به عنوان شاهد در پنج زمان (۱، ۳، ۷، ۱۴ و ۲۱ روز) با سه تکرار انجام شد. نتایج پژوهش نشان داد که بیشترین فرایند تولید آمونیاک از آرژنین خاک در نمونه های خاکی بود که با رس تغییر یافته با سورفکتانت هگزادسیل تری متیل آمونیوم (HMM) تیمار شده بودند.

رس آلی مونتموریلونیت, سورفکتانت آلی, پراش اشعه ایکس, تبدیل فوریه