قربان خدابین - دانش آموخته دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
اشکان جلیلیان - دانش آموخته دکتری اکولوژی گیاه زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه
احسان زندی اصفهان - دانشیار موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
نیما شهبازی - دانشجوی دکتری اکولوژی گیاه زراعی، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران
فاطمه امینی - دانشجوی دکتری زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدس
شیوا غزنوی - دانشجوی دکتری اقتصاد منابع طبیعی و محیط زیست، گروه اقتصاد کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشکدگان کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه تهران
علی حیدرزاده - دانش آموخته دکتری فیزیولوژی گیاهان زراعی، گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

در کشاورزی کود نیتروژن به­طور موثری جذب گیاه نمی شود و از طریق انتشار به هوا و آبشویی در خاک از دسترس گیاه خارج می شود. انتشار نیتروس­اکسید و آبشویی نیترات در نتیجه فرایندهای نیتریفیکاسیون خاک می باشد و مهارکننده نیتراپایرین با اختلال در این فرایند می تواند باعث بهبود کارایی کاربرد نیتروژن در خاک شود. به­همین­منظور با هدف بررسی اثرگذاری نیتراپایرین در شرایط خاک ورزی متفاوت بر انتشارات خاک و عملکرد زراعی رقم­های گندم (Triticum aestivum) آزمایشی به­صورت کرت های خرد­شده فاکتوریل در قالب بلوک­های کامل تصادفی با سه تکرار و سه سطح کودی اوره، ترکیب نیتراپایرین+اوره و کنترل و دو رقم رخشان و پیشگام در دو سطح خاک ورزی مرسوم و بدون خاک ورزی در سال زراعی ۱۳۹۹-۱۳۹۸ در شهر کرج انجام شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار آمونیوم، نیترات و نیتروس­اکسید در مرحله نموی طویل­شدن ساقه حاصل شد. بیشترین آمونیوم (mg kg-۱ ۳۸/۱۸) در تیمار کودی نیتراپایرین+اوره و بیشترین میزان نیترات (mg kg-۱ ۹۶/۲۵) و نیتروس­اکسید (kg ha-۱ day-۱ ۰۱۹۲/۰) در تیمار کودی اوره به­دست آمد. کاربرد نیتراپایرین+اوره میانگین نیتریفیکاسیون آمونیوم و تبدیل آن به نیترات را در کل مراحل نموی گندم در خاک ورزی مرسوم و بی خاک ورزی به­ترتیب ۸۱/۲۷ و ۴۵/۱۵ درصد کاهش داد. یافته ها نشان داد کاربرد نیتراپایرین به­همراه اوره از انتشار نیتروس­اکسید به­میزان قابل توجهی جلوگیری کرد. فراهمی بیشتر نیتروژن در خاک از طریق کاهش نیتریفیکاسیون توسط نیتراپایرین علاوه­بر تاثیر مثبت اقتصادی می تواند از اثرات زیان بار زیست محیطی بر منابع آبی و گازهای گلخانه ای جلوگیری کند.

اکسیدکننده آمونیوم, بدون خاک ورزی, نیتراپایرین, نیتروس اکسید, نیتریفیکاسیون