رضوان کرمی برزآباد - استادیار گروه کشاورزی ،دانشگاه پیام نور،تهران،ایران
ابوالفضل باغبانی آرانی - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
بابک پیکرستان - استادیار گروه کشاورزی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

به منظور بررسی اثر کم آبیاری و محلول پاشی نانوکود نیتروژن بر صفات کمی (ارتفاع، عملکرد بیولوژیک و دانه، وزن هزاردانه و شاخص برداشت) و کیفی (درصد و عملکرد اسانس) دانه زیره سیاه در سال ۱۳۹۷ بهصورت اسپلیت پلات در قالب بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه پیام نور میلاجرد انجام گردید. سطوح الگوی آبیاری شامل: آبیاری کلیه جویچه ها (شاهد)، آبیاری یک در میان جویچه ها و آبیاری یک در میان متناوب جویچه ها بهعنوان کرتهای اصلی و سطوح محلولپاشی نیتروژن شامل: عدم محلولپاشی کود (شاهد محلول پاشی آب مقطر)، کاربرد ۱/۵ و ۳ لیتر در هکتار نانوکود بهعنوان کرتهای فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج آزمایش نشان داد اثر برهمکنش تیمارها بر تمامی صفات موردمطالعه در سطح یک درصد معنی دار بود به گونه ای که بالاترین مقادیر صفات کمی (ارتفاع گیاه، عملکرد بیولوژیک و دانه، وزن هزار دانه و شاخص برداشت) در تیمارهای آبیاری جویچه ای معمولی (بدون تنش کم آبی) با کاربرد نانوکود نیتروژن حاصل شد در حالی که بالاترین و کمترین درصد و عملکرد اسانس (صفات کیفی) به ترتیب در روش آبیاری جویچه ای یک در میان تناوبی با ۳ لیتر نانوکود نیتروژن و تیمار آبیاری یک در میان ثابت بدون نانوکود نیتروژن حاصل شد. با توجه به اهمیت اقتصادی صفت عملکرد اسانس در تولید گیاهان دارویی و در شرایط کمآبی و لزوم مصرف بهینه نهاده ها (آب و کود) در راستای کشاورزی پایدار، استفاده از الگوی آبیاری یک در میان تناوبی و محلولپاشی ۳ لیتر نانوکود نیتروژن، ضمن صرفه جویی در مصرف آب و تولید بالاترین میزان عملکرد اسانس در زیره سیاه در منطقه مورد مطالعه قابل توصیه است.

آبیاری یک در میان ثابت, آبیاری یک در میان متناوب, الگوی آبیاری, عملکرد دانه و اسانس, نانو کود