بررسی انسجام و پیوستگی در سه غزل حافظ
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 11، شماره: 4
- کد COI اختصاصی: JR_JLCR-11-4_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 91
نویسندگان
استادیار زبان و ادبیات فارسی، واحد ایلام، دانشگاه آزاد اسلامی ایلام، ایران.
چکیده
ساختار خاص و محتوای ممتاز غزل خواجه شیراز از دیر باز به توهم گسستگیش دامن زده و کسانی را برآن داشته تا منکر همبستگی محور عمودی غزلش شوند، از جانب دیگر انسجام و پیوستگی متنی بیشتر ناظر بر حوزه روابط معنایی مابین واحدهای متن است و همین روابط است که به کلام، پیوستگی و انسجام میدهد و ارتباط متن با جمله یا عبارت به خاطر اندازه و ظاهر آن نیست،بلکه به خاطر تحقق آن در جمله است؛ بنابراین در این مقاله که به شیوه مطالعه کتابخانهای و از نوع توصیفی است، غزلی از حافظ، طبق نظریه انسجام و پیوستگی متنی هالیدی -حسن و کلان استعاره کووچش به عنوان پایه تحقیق و دو غزل دیگر برای شاهد مثال تحلیلشده است و خدشه گسستگی محک زده. نتایج پژوهش بیانگر آن است که از سه دسته کلی عوامل انسجام متنی مورد نظر هالیدی و حسن، بسامد عامل دستوری در رتبه اول، عامل واژگانی در رتبه دوم و عامل پیوندی در رتبه سوم است؛ عوامل پیوندی انسجام محور عرضی را بر عهده دارند، درحالیکه عوامل واژگانی و دستوری مولفههایی هستند که علاوه بر اینکه عهدهدار عمل انسجام و پیوستگی عمودی هستند، در انسجام و پیوستگی عرضی هم موثرند و طبق نظریه کووچش تمام ابیات هر یک از این غزلها در زیر سایه یک کلان استعاره مفهومی قرار گرفتهاند و در هر غزل چند استعاره مفهومی خرد به هم آمیخته و پیوستگی غزل را رقم زده؛ پس این غزلها چونکه تمام مولفههایی را که طبق نظریات مذکور برای اثبات انسجام و پیوستگی متنی یک اثر لازم است در بسامد بالایی دارند،هم از انسجام طولی و هم عرضی برخودارند و میتوان گفت نظریه هالیدی - حسن و کووچش برای تشخیص انسجام و پیوستگی متنی غزل فارسی کاربرد دارد و الگویی که در این پژوهش برای واکاوی از آن استفادهشده، میتواند برای نقد و بررسی بلاغی سایر متون بهخصوص غزل بهکار رود.کلیدواژه ها
انسجام, پیوستگی, غزل حافظ, هلیدی, حسن, کووچشاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.