سمیه سلطانی گردفرامرزی - دانشیار گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اردکان

تعامل بین جریان رو به پایئن و جدائی لایه مرزی نزدیک بستر، باعث تشکیل سیستم گردابی جریانی شده که یکی از دلایل پدیده آبشستگی در اطراف پایه پل می باشد. یکی از روشهایی که برای جلوگیری از جدائی لایه مرزی انجام می شود، مکش است. با هدف کنترل عمق آبشستگی اطراف پایه پل استوانه ای، آزمایش هایی در یک کانال مستطیلی با کف افقی به طول ۳۰ متر، عرض ۰/۷ متر و ارتفاع ۰/۶ متر از جنس فایبر گلاس شفاف و تحت شرایط آب زلال با زمان تعادل حدودا ۴۸ ساعت تحت مکش از بستر انجام شد. آب بوسیله یک پمپ از لایه شن، شبکه فلیتر و صفحه فلزی از طریق ۱۲ لوله مجزا که در کف منطقه مکش نصب شده اند، مکیده می شد و میزان مکش به وسیله ۱۲ شیر بر روی هر لوله قابل کنترل بود. مقدار مکش از طریق جمع آوری آب خارج شده از دو لوله باز در یک مدت زمان ثابت محاسبه می شد. دبی مکش از کف بستر برای دو عمق ۱۰/۵ و ۲۸ سانتی متر با لحاظ کردن Qs/Qo=۲% به ترتیب ۰/۳۵ و ۱/۰۷ لیتر بر ثانیه محاسبه شد. نتایج نشان داد که با افزایش عمق جریان، عمق آبشستگی نیز افزایش یافته و عمق تعادل آبشستگی برای عمق ۱۰/۵ و ۲۸ سانتی متر به ترتیب ۸ و ۱۲/۵ سانتی متر به دست می آید. مکش باعث کاهش نرخ انتقال رسوب از طریق افزایش وزن موثر ذرات رسوب می گردد. مکش از بستر تاثیر قابل ملاحظه ای بر کاهش عمق آبشستگی برای عمق ۲۸ سانتی متر نداشته (حدود ۹ درصد کاهش)، اما در عمق ۱۰/۵ سانتی متر ۳۶% عمق آبشستگی را کاهش می دهد.

پایه پل، کنترل، عمق آبشستگی، مکش، لایه مرزی