شکوفه محمودیان - کارشناس ارشد سازه های آبی
صادق مظلوم شهرکی - کارشناس ارشد شرکت مهندسین مشاور آب خاک کاوش

سرریز استوانه ای و نیم استوانه ای در سیستم های توزیع و انتقال آب، اندازه گیری جریان در کانال های روباز و کنترل سطح آب مورد استفاده قرار می گیرند. با بررسی تحقیقات انجام گرفته پیرامون سرریزهای جانبی استوانه ای مشخص شد که تاکنون معادله ای ریاضی با استفاده از نرم افزا برای تعیین ضریب دبی سرریزهای جانبی استوانه ای و نیم استوانه ای ارائه نشده است. برای مطالعه ضریب دبی سرریزهای جانبی استوانه ای با نرم افزار spss، از داده های آزمایشگاهی موجود که در ۱۲۸ مدل آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفته بود استفاده شد. نتایج نشان می دهد که ضریب دبی محاسبه شده توسط معادله حاصل از انجام رگرسیون خطی مطابقت با رضبی دبی مشاهده شده دارد به طوریکه حداکثر اختلاف مشاهده شده ۵ درصد می باشد و خطای برآورد میزان دبی با استفاده از ضریب دبی محاسبه شده با میزان دبی واقعی گذرنده از روی سرریز، به مقدار ۴ درصد برای سرریزهای جانبی استوانه ای و به مقدار ۳ درصد برای سرریزهای جانبی نیم استوانه ای می باشد. همچنین پروفیل سطح آب روی سرریز توسط روش عددی پیش بینی گردید و ملاحظه گردید که عمق جریان محاسبه شده به روش عددی رانج کوتای مرتبه چهارم با اطلاعات آزمایشگاهی مطابقت بسیار خوبی را نشان می دهد به طوری که بیشترین اختلاف بین این دو روش کمتر از ۴ درصد می باشد و برای سرریزهای جانبی استوانه ای به مراتب نتایج بهتری را در مقایسه با سرریزهای جانبی نیم استوانه ای شاهد هستیم.

سرریز جانبی استوانه ای، ضریب دبی، رانج کوتای مرتبه چهار، پروفیل سطح آب