امین نواختی مقدم - دانشیار علوم سیاسی دانشگاه محقق اردبیلی
اسماعیل واحدی - دانشجوی ارشد مطالعات منطقه ای و آسیای مرکزی و قفقاز

فروپاشی شوروی و حل مناقشه قره باغ و شکل گیری حوزه های جدید ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک در مناطق شمالی ایران و قفقاز جنوبی این فرصت مهم را فراهم آورد تا ایران بتواند منافع ملی خود را متناسب با تغییرات جدید تنظیم کند. از طرف دیگر، این موقعیت جدید و مهم موجب شده است تا توجه بسیاری از بازیگران منطقه ای و فرامنطقه ای به این نقطه از جهان برای نفوذ بیشتر جلب شود، به طوری که جمهوری اسلامی ایران خواسته یا ناخواسته توجه خود را به اهداف و منافع سایر کشورها از جمله روسیه و ترکیه معطوف گرداند.در این مقاله، تاثیر تغییرات ژئوپولیتیک و ژئواکونومیک در منطقه قفقاز جنوبی بر منافع ملی ایران از یک سو و تاثیر انرژی بر این تغییرات از سوی دیگر باعث شده است تا منافع ملی ایران با مشکلات متعددی روبهرو شود؛ و حتی در مواقعی این منافع تضعیف شود، به طوری که بعد از حدود ۳۰سال ایران نتوانسته است منافع خود را در این منطقه مهم را حفظ کند. به نظر میرسد حضور روسیه در این منطقه آن هم حین و بعد از جنگ اوکراین و نیز به اجرا درآمدن سیاستهای بازیگران دیگر همچون ترکیه و برنامه های جاهطلبانه چین اجرای سیاست »همه چیز بدون ایران« در این منطقه مهم را بیش از پیش مشهود میسازد.

ژئوپولیتیک، ژئواکونومیک، منافع ملی، قفقاز جنوبی، جمهوری اسلامی ایران