بررسی عملکرد و اجزای عملکرد در لاین های امیدبخش گندم با استفاده از روش های آماری چند متغیره

سال انتشار: 1402
محل انتشار: پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، دوره: 15، شماره: 45
کد COI اختصاصی: JR_JCB-15-45_012
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 111

نویسندگان

Department of Agronomy, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Science and Natural University, Sari, Iran.

Crop and Horticultural Science Research Department, Ardabil Agricultural and Natural Resources Research and Education Center, Agricultural Research Education and Extension Organization (AREEO), Moghan, IRAN

ارسطو عباسیان

Department of Agronomy, Faculty of Crop Sciences, Sari Agricultural Science and Natural University, Sari, Iran.

چکیده

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: گندم (Triticum aestivum L.) مهمترین گیاه زراعی و غذای اصلی سه چهارم جمیعت جهان به شمار می رود. لذا، بررسی تنوع ژنتیکی این گیاه استراتژیک، به نژادگران را در شناسایی پتانسیل و ظرفیت ژنتیکی واقعی صفات مرتبط با اهداف به نژادی از جمله عملکرد و اجزای عملکرد، کمک می نماید. آگاهی از اختلاف بین ژنوتیپ های مختلف گندم و چگونگی روابط این تفاوت با عملکرد بالقوه آنها در بهبود و پیشرفت عملکرد ارقام جدید بسیار حیاتی است. مواد و روش ها: به منظور دستیابی به ژنوتیپ های گندم مطلوب، بررسی تنوع ژنتیکی عملکرد، اجزای عملکرد و اثر متقابل ژنوتیپ در صفت ۲۱ لاین امیدبخش گندم از نظر ۱۴ صفت مهم زراعی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی (RCBD) به همراه ارقام تجاری مهم منطقه (تیرگان و کلاته) به عنوان شاهد در سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اردبیل (مغان) انجام گرفت. از بین روش های موجود برای ارزیابی تنوع، تحلیل چند متغیره یکی از مهمترین و پرکاربردترین روشها می باشد. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس در سطح احتمال ۰/۰۱ و ۰/۰۵ حاکی از آن بود که لاین های گندم مورد مطالعه از نظر تمام صفات به جز صفت تعداد دانه در سنبله دارای اختلاف معنی داری با هم بودند. مقایسه میانگین انجام شده به روش دانکن نیز نشان داد که لاین های G۱۷ و G۱۵ از نظر تمامی صفات اندازه گیری شده به عنوان لاین های مطلوب انتخاب شدند؛ درحالی که لاین های G۳ و G۱۹ در این تجزیه از کمترین رتبه برخوردار بودند. نتایج تجزیه همبستگی نیز حاکی از آن بود که صفت عملکرد دانه با تمام صفات مورد ارزیابی به جز صفات تعداد پنجه، طول پدانکل و تعداد دانه در سنبله همبستگی مثبت و معنی داری داشت. براساس تجزیه به مولفه های اصلی صورت گرفته روی داده های آزمایش نیز ۵ مولفه اول بیش از ۷۵ درصد از واریانس داده ها را توجیه نمودند. براساس نمودار گروه بندی لاین ها از نظر مولفه اول و دوم، لاین ها به چهار گروه، گروه بندی شدند. براساس تجزیه گرافیکی انجام گرفته نمودار رتبه بندی لاین ها، لاین های امیدبخش گندم G۱۵ و G۱۷ نسبت به سایر لاین های مورد مطالعه از عملکرد مطلوب تری در صفات مورد ارزیابی برخوردار بودند و لاین G۴ از نظر پایداری در صفات به عنوان لاین پایدار انتخاب شد. نمودار چندوجهی نیز لاین های G۱۵، G۱۷، G۱۸، G۲۳، G۶، G۱۰ و G۱۲ را به عنوان ژنوتیپ های مطلوب شناسایی نمود و از نظر نمودار رتبه بندی لاین ها براساس لاین ایده آل نیز لاین های G۱۵ و G۱۷ به عنوان لاین های با رتبه برتر شناسایی شدند. نتیجه گیری: از لاین های دارای پتانسیل بالای عملکرد و سایر صفات زراعی مطلوب شناسایی شده در این تحقیق می توان در ایجاد جمعیت های برتر و سازگار با خصوصیات اقلیم گرم و مرطوب شمال کشور، استفاده نمود.

کلیدواژه ها

Correlation analysis, Grain yield, Graphic analysis, Principal component analysis, تجزیه به مولفه های اصلی, تجزیه همبستگی, تجزیه گرافیکی, عملکرد دانه

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.