ارزیابی سازگاری و پایداری عملکرد دانه و بررسی برخی از ویژگی های زراعی ژنوتیپ های نخود زراعی (Cicer arietinum L.)، در شرایط دیم

سال انتشار: 1402
محل انتشار: پژوهشنامه اصلاح گیاهان زراعی، دوره: 15، شماره: 45
کد COI اختصاصی: JR_JCB-15-45_019
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 80

نویسندگان

Agronomy and Plant Breeding Dept., Ilam University, Ilam, Iran

Dryland Agricultural Research Instititute, Agricultural Research, Education and Extension Organization (AREEO), Maragheh, Iran

چکیده

چکیده مبسوط مقدمه و هدف: با توجه به افزایش بی رویه جمعیت و شرایط نامساعد محیطی و بخصوص تنش های متنوع و معضل کم آبی، ارزیابی ژنوتیپ های گیاهی در محیط های متنوع، امری اجتناب ناپذیر است. اثر متقابل یا برهمکنش ژنوتیپ و محیط میتواند به‎عنوان ابزاری در دست اصلاح گران گیاهی قرار گیرد تا به‎کمک آن بهترین ژنوتیپ ها/ارقام را در محیط های رشد گیاهان (در یک یا چندسال) برگزینند. لذا این تحقیق جهت ارزیابی جمعیتی از ژنوتیپ های نخود زراعی در طی چند سال متوالی در غرب کشور جهت اطلاع از پایداری و سازگاری عملکرد دانه آنها صورت گرفت. مواد و روش ها: این آزمایش به‎منظور بررسی پایداری عملکرد دانه در ۱۰۸ ژنوتیپ نخود زراعی در سالهای زراعی ۱۳۹۸-۱۳۹۷، ۱۳۹۹-۱۳۹۸ و ۱۴۰۰-۱۳۹۹ در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی اجرا گردید. با اجرای دقیق عملیات کاشت، داشت و برداشت، در طی دوران رشد و پس از برداشت، صفات عملکرد دانه، وزن صد دانه، ارتفاع بوته، تعداد روز تا ۵۰ درصد گلدهی، تعداد روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، تعداد شاخه (اصلی و فرعی) یادداشت برداری گردید. یافته ها: نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که بین ژنوتیپ ها از لحاظ صفات ارتفاع بوته، عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته و تعداد شاخه در بوته،اختلاف معنی دار وجود داشت. مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد که ژنوتیپ شماره ۱۰ دارای بالاترین مقدار عملکرد (۵۴/۰۳۸ گرم) بود. معنیدار شدن اثر متﻘابل ژنوتیپ × محیط، بیانگر واکنش متفاوت ژنوتیپها در محیطهای مختلف بوده و لذا امکان تجزیه پایداری ژنوتیپها وجود داشته و بدین منظور از مدل GGE بایپلات به‎همراه برخی از نتایج روش AMMI و نیز مدل مختلط (AMMI در ترکیب با BLUP) استفاده شد. بر اساس مدل GGE دو مولفه اول، ۷۶/۳ درصد از تنوع کل عملکرد دانه را توجیه نموده و در این رابطه، ژنوتیپ های ۱، ۲۶، ۶۰ و ۱۰۱ به‎عنوان ژنوتیپ ایده آل انتخاب و همچنین ژنوتیپ های شماره ۳۲، ۶۹، ۷۶، ۸۹، ۹۰، ۹۴، ۹۸ و ۱۰۸ در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها به‎عنوان ژنوتیپ های مطلوب و محیط چهارم (سال سوم-کرمانشاه) نیز به‎عنوان محیط ایده آل درنظر گرفته شدند. نتیجه گیری: در این تحقیق با توجه به برتری برخی از ارقام نخود زراعی در دو ناحیه معتدل و سرد از نظر پایداری و بالا بودن عملکرد دانه، این ارقام می توانند به‎عنوان گزینه های مناسب جهت معرفی رقم انتخاب شده و یا به‎عنوان والدین تلاقی ها در برنامه های آتی به نژادی این گیاه مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه ها

Compatibility, Food legumes, Interaction, GGE byplate, Nominal mean, Stability, اثر متقابل, پایداری, حبوبات, سازگاری, میانگین اسمی, GGE بای پلات

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.