حمیدرضا شاه حسینی - دانش آموخته دکتری اگرواکولوژی، گروه زراعت، دانشگاه زابل، زابل، ایران
سمانه لطفی - دانش آموخته کارشناسی ارشد اگروتکنولوژی، گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
حسین کاظمی - گروه زراعت، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان، گرگان، ایران
بهنام کامکار - گروه اگروتکنولوژی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران

این تحقیق با هدف ارزیابی پایداری کشت بوم های کلزا بر اساس تحلیل انرژی، ردپای کربن و انتشار گازهای گلخانه ای در شهرستان کلاله، در استان گلستان، در سال زراعی ۹۸-۱۳۹۷ به وسیله پرسشنامه و مصاحبه چهره به چهره با کلزاکاران و جمع آوری اطلاعات از سازمان جهاد کشاورزی استان گلستان انجام شد. تعداد مزارع مورد مطالعه، توسط رابطه کوکران تعیین گردید. بر این اساس، ۵۰ مزرعه کلزا انتخاب شدند. قابلیت اعتماد پرسشنامه ۸۱/۰ محاسبه شد. پس از تعیین مهم ترین ورودی ها و خروجی مزارع، ردپای کربن، انتشار گازهای گلخانه ای و شاخص های مربوط به انرژی در این کشت بوم ها محاسبه و ارزیابی شدند. نتایج نشان داد که انرژی ورودی کل ۱۳۲۰۰ مگاژول در هکتار، انرژی خروجی کل ۶۳۴۰۰ مگاژول در هکتار، کارایی مصرف انرژی ۸/۴، بهره وری انرژی ۱۷/۰ کیلوگرم در مگاژول، ردپای بوم شناختی تولید کلزا ۹۹/۰ هکتار جهانی و پتانسیل گرمایش جهانی ۰۳/۷۷۹ کیلوگرم معادل دی اکسید کربن در هکتار بود. همچنین، ورودی های سوخت فسیلی با ۴۶/۴۶ و ۸۳/۵۴ و کود نیتروژن با ۲۴/۳۹ و ۷۳/۳۴ درصد، به ترتیب بیشترین سهم از هر دو شاخص ردپای کربن و پتانسیل گرمایش جهانی در تولید کلزا را داشتند. به طور کلی تولید کلزا در شهرستان کلاله از لحاظ هر سه شاخص انرژی خالص، ردپای کربن و پتانسیل گرمایش جهانی، پایدار بود. با این وجود، به دلیل سهم زیاد دو ورودی سوخت فسیلی و کود نیتروژن از این شاخص ها و در نتیجه تاثیر زیاد آن ها روی پایداری تولید، مدیریت مصرف این ورودی ها و آموزش و توجیه کشاورزان در این زمینه، به منظور افزایش پایداری تولید محصول، توصیه می شود.

پتانسیل گرمایش جهانی, سوخت فسیلی, ظرفیت بوم شناختی, کارایی کربن, کود نیتروژن