پایداری کسب و کار کشاورزی خانوادگی: موانع و تسهیل گرها

تغییر ارزش های اجتماعی، کاهش درآمد و فشار شدید برای پاسخگویی به تغییرات اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیکی و زیست محیطی، خانواده های کشاورز را مجبور کرده که از استراتژی های جدید و پیچیده برای اطمینان از تداوم درآمد و پایداری کسب و کار کشاورزی خانوادگی استفاده کنند و تمایل بیشتری به استفاده از استراتژی های پایدار و نوآورانه برای مدیریت ریسک و اطمینان از بقای کسب وکار خود داشته باشند. این مفاهیم و استراتژی های جدید، توجه چند حوزه تحقیقاتی مختلف از جمله جامعه-شناسی روستایی، اقتصاد کشاورزی، گردشگری و اخیرا کارآفرینی و تحقیقات کسب وکار خانوادگی را به خود جلب کرده است. در واقع، تحقیق درباره ی پایداری کسب و کار کشاورزی خانوادگی یک حوزه تحقیقاتی مستقل و نهادینه شده نبوده، بلکه مزارع خانوادگی به صورت سنتی از چند نظر گاه پژوهشی متفاوت مورد مطالعه قرار گرفته اند که هر کدام پیرو پارادایم های فکری و نظری خاص هستند. در این پارادایم های مختلف مسائل متفاوتی مورد مطالعه قرار گرفته و روش های متنوعی به کار می رود. بنابراین در این مقاله با هدف شناخت استراتژی های مختلفی که خانواده های کشاورز برای تداوم و پایداری کسب وکار خانوادگی خود به کار می-برند و عوامل تاثیرگذار بر آنها، به مرور نظام مند تحقیقات پژوهشی انجام شده در حوزه های تحقیقاتی مختلف مرتبط در کشورهای پیشرفته از سال ۲۰۰۰ تا ۲۰۲۰ پرداخته شده است. بدین ترتیب بعد از غربالگری مقاله های گردآوری شده از سه پایگاه علمی داده، الزویر ، سیج و وب آف ساینس ، ۴۶ مقاله متناسب با هدف پژوهش انتخاب و تحلیل داده های کیفی به دست آمده با کمک نرم-افزار مکس کیودی ای ۲۰۲۰ انجام شد. شناخت استراتژی های موفق خانواده های بهره بردار کشاورز در کشورهای پیشرفته و شناسایی عوامل تاثیرگذار بر آن ها، نشان می دهد در محیط به سرعت در حال تغییر، مزارع خانوادگی باید استراتژی های نوآورانه و متنوع خود را با تغییرات مداوم تطبیق ببخشند تا بتوانند از لحاظ اقتصادی پایدار باقی بمانند. در واقع، احتمال جانشینی در مزارع خانوادگی که از استراتژی های کسب وکار نوآور، متنوع و پایدار استفاده می کنند بیشتر است، زیرا جذابیت بیشتری برای نسل بعدی دارند. در مقابل، جانشینان اغلب ایده ها و منابع جدیدی وارد کسب وکار می کنند که می تواند به رفتار پایدارتر و نوآورانه تر بعد از جانشینی منجر شود. همچنین تحلیل رابطه بین جنبه های اقتصادی و اجتماعی پایداری کسب وکار کشاورزی خانوادگی نشان می دهد مزارعی که عملکرد اقتصادی ضعیف طولانی مدت و شرایط اجتماعی غیر جذاب دارند، احتمال کمتری دارد به نسل بعدی واگذار شوند. برای پایداری در طولانی مدت تطبیق پیدا کردن با محیط در حال تغییر اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و طبیعی ضروری بوده و در نتیجه نوآوری و تنوع بخشی از مولفه های اساسی پایداری کسب وکار کشاورزی خانوادگی هستند.

کلیدواژه ها:

کسب و کار کشاورزی خانوادگی ، استراتژی پایداری. خانواده کشاورز ، نوآوری ، تنوع بخشی.