محمد ملکی - استادیار دانشکده مهندسی دانشگاه بوعلی سینا
مهرداد خاتمی - کارشناس ارشد ژئوتکنیک دانشگاه بوعلی سینا

در این مقاله یک مجموعه تحلیل سه بعدی غیرخطی در محیط خاکی ناهمسان تحت حفاری به روش TBM، با هدف بررسی تاثیر پارامترهای ناهمسانی صورت گرفته است. این تحلیل ها با استفاده از کد محاسباتی FLAC3D و بکارگیری مدل رفتاری ارتجاعی ناهمسان موجود در این کد برای مقطعی از تونل متروی تهران انجام گرفت. با توجه به آنکه مدل به صورت خطی است؛ لذا با استفاده از زبان برنامه نویسی FISH که مخصوص کد FLAC است؛ مدول ارتجاعی مصالح از یک طرف تابعی از نامتغیر اول تانسور تنش و از طرف دیگر تابعی از کرنش برشی در نظر گرفته شد که در مجموع امکان یک تحلیل ارتجاعی غیرخطی فراهم گردید. تابع تغییرات مدول ارتجاعی تابعی از کرنش برشی به شکل هدلولی در نظر گرفته شد. ناهمسانی در نظر گرفته شده از نوع همسان عرضی است که انطباق نسبتا مناسبی با رفتار خاکها دارد. نتایج حاصله نشان می دهد که ناهمسانی در خاکها تاثیر قابل ملاحظه ای در میدان تغییر مکان جبهه حفاری تونل داشته و لزوم انجام مطالعات ژئوتکنیک جهت تعیین پارامترهای ناهمسانی و اعمال آنها در تحلیل عددی امری اجتناب ناپذیر است.

تونل ، جبهه حفاری ، ناهمسانی ، FLAC3D ، تحلیل عددی