معصومه حامدفر - Department of Plant Science, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
رقیه حاجی بلند - Department of Plant Science, Faculty of Natural Sciences, University of Tabriz, Tabriz, Iran
ناصر علی اصغرزاد - Department of Soil biology and Biotechnology, Faculty of Agriculture, University of Tabriz, Tabriz, Iran

سیر (Allium sativum L.) گیاهی حساس به کمبود فسفر است و به­دلیل سیستم ریشه­ای کم انشعاب وابستگی زیادی به همزیستی میکوریزایی دارد. سلنیم به­عنوان یک عنصر مفید برای گیاهان، عامل افزایش کیفیت تغذیه­ای این گیاه خوراکی و دارویی است. در این پژوهش تاثیر سلنیم (به­صورت سدیم سلنات) در سه سطح (بدون و با ۲۰ یا ۸۰ میکروگرم سلنیم در لیتر بستر)، در دو شرایط تغذیه کافی (۲ میلی­مولار) و کمبود فسفر (بدون عرضه فسفر به محیط به مدت شش هفته)، و در غیاب یا حضور قارچ میکوریزی آربوسکول­دار دیورسیسپورا ورسی فورمیس (Diversispora versiformis) در گیاه سیر رشد یافته در بستر پرلیت آبیاری شده با محلول غذایی هوگلند بررسی شد. نتایج نشان داد کمبود فسفر موجب کاهش رشد گیاه و فتوسنتز برگ شد ولی تشکیل میکوریزا موجب افزایش رشد، فتوسنتز و غلظت قندها گردید. هر دو سطح سلنیم موجب تقویت تاثیر همزیستی میکوریزایی شد به نحوی­که بیشترین وزن خشک، فتوسنتز و غلظت قندها در هر دو سطح فسفر، در ترکیب دو تیمار ثبت گردید. فعالیت ریشه­ای اسید فسفاتاز تحت تاثیر کمبود فسفر و همزیستی (به­عنوان تیمارهای منفرد) قرار نگرفت، لیکن سلنیم به­تنهایی و نیز در ترکیب با کمبود فسفر و همزیستی، موجب افزایش معنی­دار این شاخص شد. غلظت بهینه سلنیم در افزایش وزن خشک، درصد کلنی­دار شدگی ریشه، فتوسنتز، قندها و فعالیت اسید فسفاتاز، ۸۰ میکروگرم در لیتر بستر بود. این پژوهش اولین گزارش در مورد تاثیر هم­افزای میکوریزا و سلنیم در پاسخ­های سازشی گیاهان به کمبود فسفر است.

Acid phosphatase (APase), Garlic (Allium sativum L.), Photosynthesis, Root colonization, Sodium selenate, soluble sugars, اسید فسفاتاز, سدیم سلنات, سیر (Allium sativum), فتوسنتز, قندهای محلول, کلنی دار شدگی ریشه