سعید عزیزپور - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران
محمدصادق بصیری - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران.
محمدرضا صرفی - استاد گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه شهید باهنر کرمان، کرمان، ایران

نظریه نقش گرا، رویکردی است که برای توصیف و تحلیل متن به کار می­رود. این رویکرد با بررسی ساختار جمله، انواع متفاوت فرایندها و کارکرد، آن ها را در جمله تبیین می­کند. بر این مبنا فرستنده، تجارب، اندیشه­ها و برداشت­های خویش را از حوادث و پدیده­های جهان بیرون و درون به مخاطب عرضه می­کند. در دیدگاه هلیدی فرض بر این است که الگوهای تجربه در قالب فرایندها و ازطریق فرانقش اندیشگانی در زبان بازنمایی می­شود. براین اساس می­توان به وسیله بررسی انواع فرایندهای موجود در افعال و تعیین بسامد وقوع آن ها در داستان، از تجارب، تفکرات و دنیای درون نویسنده آگاه شد. در پژوهش حاضر با روش تحلیل محتوای کیفی به بررسی فرایندهای به کاررفته در رمان جزیره سرگردانی و شاهنامه فردوسی نسخه دست­نویس ابراهیم سلطان پرداخته شده است. یافته­های تحقیق نشان می­دهد سیمین دانشور در رمان جزیره سرگردانی، ضمن توصیف تحولات سیاسی اجتماعی دوران معاصر، دیدگاه­های زنانه خود را در شخصیت هستی، انعکاس داده است و با استفاده از فرایندهای مادی و رابطه­ای به توصیف و نقل حوادث پرداخته است و توانسته دیدگاه­های خود را درباره اوضاع اجتماعی و جایگاه و نقش زن نشان دهد. همچنین فردوسی در داستان­های هفت­خوان، فرایندهای مادی را بیشتر به کار برده است که به دلیل تناسب موضوع و ساختار حماسی شاهنامه است. سراینده، حالات و ویژگی­های مشارکین را در هر خوان با فرایند مادی توصیف کرده است تا خواننده بتواند درکی ملموس و عینی از داستان داشته باشد.اهداف پژوهش:شناسایی تبیین فرایندها در داستان جزیره سرگردانی و شاهنامه نسخه ابراهیم سلطان.بررسی رابطه بین متن و توصیفات ادبی بر مبنای بسامد انواع فرایندها در داستان جزیره سرگردانی و شاهنامه نسخه ابراهیم سلطان.سوالات پژوهش:کدام یک از فرایندها در رمان جزیره سرگردانی و هفت­خوان شاهنامه فردوسی نسخه ابراهیم سلطان بیشتر به کار رفته است؟نقش و کارکرد فرایندها در رمان جزیره سرگردانی و شاهنامه ابراهیم سلطان چگونه است؟

نظریه نقش گرا, فرانقش اندیشگانی, سیمین دانشور, جزیره سرگردانی, شاهنامه فردوسی نسخه ابراهیم سلطان