نرگس کشاورزی - دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، ایران
زهره عرب - استادیار، دکترای زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد گرگان، ایران

انسان ها از دیرباز در طول زندگی خود، گرفتار مسائل اخلاقی و مشکلات روانی بوده اند و روان-شناسی به عنوان یک علم مستقل از قرن نوزدهم سعی کرده است در درمان بیماری های روحی – روانی، ثمربخش باشد؛ اما در حدود دو دهه پیش شاخه ای از روان شناسی به نام روان شناسی مثبت نگر به جای تمرکز بر بیماری ها و اختلالات روانی، بر هیجانات مثبت و فضایل و توانمندی-های انسان تکیه می کند. این شاخه جدید روان شناسی که مبدع آن مارتین سلیگمن است با هدف تاکید بر شش فضیلت اخلاقی مانند خرد، شجاعت، عدالت، میانه روی، عشق و رافت، تعالی و توانمندی ها ی بیست وچهارگانه ای مانند صداقت، امید، قدردانی، رهبری و غیره به دنبال یافتن آن چیزی است که «زندگی خوب» نامیده می شود. فضیلت تعالی و کمال جویی، هدف غایی همه انسان ها در همه اعصار بوده است. موضوع انسان کامل و دست یابی به آن موجب شده است اندیشمندان و عالمان بسیاری در مورد آن، تحقیق انجام دهند تا شاید بتوانند راهی به تعالی ابعاد وجودی انسان بیابند. قابوس نامه، نوشته عنصرالمعالی ، اثری تعلیمی و تربیتی در قرن پنجم است که در مورد رشد فضیلت تعالی و رسیدن به سعادت و مثبت نگری، رهنمون های مفیدی دارد. این پژوهش با روش تحلیلی – توصیفی و با هدف چگونگی تبلور اندیشهکمال طلبی و رشد و بالندگی در آموزه های عنصرالمعالی صورت گرفته است. همه توانمندی های فضیلت تعالی که شامل توانایی درک زیبایی ها و کمال، معنویت، امید، قدردانی، بخشودن، شوخ طبعی، شور و اشتیاق است در این اثر دیده می شود و عنصرالمعالی با تکیه بر این فضیلت و توانمندی-های آن و با کشف زوایای پنهان وجودی انسان، زمینه بهره بردن از قابلیت های نهفته انسان را فراهم می کند و این فضیلت در هر فردی باعث شکوفایی و محدود شدن رذیلت های وجودی او می شود.

قابوس نامه، عنصرالمعالی، فضیلت، توانمندی، تعالی