علی خوشه چرخ آرانی - مدرس دانشگاه فرهنگیان آران و بیدگل
رقیه سیفی زاده آرانی - دبیر آموزش و پرورش آران و بیدگل

از میان آثار مشهوری که در زمینه نثر اخلاقی و اجتماعی و... و به اصطلاح ادبیات تعلیمی نگاشته شده است، قابوس نامه عنصرالمعالی جایگاهی ویژه دارد. در این مقاله با عنوان تاثیر قابوس نامه بر ادب فارسی تلاش بر آن است که تاثیر این کتاب ارزشمند از جهات صوری و ظاهری بر ادب فارسی خاصه آثاری همانند چهار مقاله، سیاست نامه، بهارستان، کلیله و دمنه، گلستان بررسی و به دنبال آن به جست و جوی جایگاه حکایات این کتاب در ادب فارسی و آثاری همچون حدیقه الحقیقه سنایی غزنوی، جوامع الحکایات و لوامع الروایات محمد عوفی، اسرارنامه و الهی نامه عطار نیشابوری مطلع الانوار امیر خسرو دهلوی و... اشاره گردد. با عنایت به ارزشمندی کتاب قابوس نامه توجه نویسندگان آثار بزرگی همچون کلیله و دمنه، گلستان، اخلاق ناصری و مرزبان نامه مورد بررسی و به پاره ای از مشترکات معنایی و مفهومی حتی لفظی قابوس نامه با این آثار اشاره شده است. ضمن این که جایگاه جملات کوتاه و قصار و مشهور زبان فارسی در قابوس نامه که بعدها به عنوان مثل یا شبه مثل زبانزد عام و خاص و نویسندگان بعد از خود قرار گرفته از دیگر موارد قابل بررسی در این مقاله است.

قابوس نامه، حکایات، امثال و حکم، ادبیات تعلیمی عنصرالمعالی