علی اصغر زرین ترنج - ، گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان.
غلامرضا خواجویی نژاد - گروه تولید و ژنتیک گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان
جلال قنبری - گروه زراعت و اصلاح نباتات دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید باهنر کرمان

شیرین بیان (Glycyrrhiza glabra L.) به دلیل تجمع گلیسیریزین و لیکویریتین در ریشه، یکی از مهم ترین گیاهان دارویی است. در مطالعه حاضر، اثر سطوح تلقیح قارچ میکوریزا (عدم تلقیح و تلقیح با Funneliformis mosseae) و پرایمینگ بذر با هورمون جیبرلیک اسید (عدم پرایمینگ و پرایمینگ با غلظت ۱۰۰۰ میلی گرم در لیتر) بر رشد، فتوسنتز و خصوصیات مختلف ریشه شیرین بیان تحت رژیم های آبی مختلف (۱۰۰ درصد ظرفیت زراعی (FC)، ۶۵ درصد FC و ۳۰ درصد FC) بررسی شد. نتایج نشان داد که تنها اعمال سطح کم آبیاری ۳۰ درصد FC منجر به کاهش ویژگی های موفولوژیک اندام هوایی، محتوای کلروفیل برگ، وزن خشک اندام هوایی، سرعت تعرق و میزان فتوسنتز خالص و طول ریشه شد. این در حالی بود که اعمال ۶۵ درصد ظرفیت زراعی نه تنها در بسیاری از این ویژگی ها نسبت به آبیاری ۱۰۰ درصد کاهش معنی داری نشان نداد بلکه پارامترهای فتوسنتز را نیز بهبود داد. پرایمینگ با جیبرلیک اسید در سطح کم ابیاری ۳۰ درصد منجر به بهبود کارایی مصرف آب فتوسنتزی در مقایسه با عدم پرایمینگ شد. همچنین، ارتفاع بوته و طول ریشه را به خصوص در شرایط تلقیح با میکوریزا افزایش داد. تلقیح با میکوریزا موجب بهبود محتوای کلروفیل، وزن خشک اندام هوایی و میزان فتوسنتز شد. همچنین تلقیح با میکوریزا در شرایط آبیاری ۱۰۰ درصد FC و کم آبیاری ۳۰ درصد موجب بهبود فتوسنتز و کارایی مصرف آب فتوسنتزی شد. در شرایط آبیاری ۱۰۰ درصد، تلقیح با میکوریزا و در شرایط کم آبیاری ۶۵ درصد کاربرد همزمان میکوریزا و جیبرلیک اسید موجب افزایش معنی دار سطح برگ، حجم ریشه، عملکرد ریشه و کارایی زراعی مصرف آب شد که می تواند در فرایند توسعه و ترویج کشت شیرین بیان با توجه به شرایط مختلف دسترسی به آب مورد توجه قرار گیرد.

بهره وری مصرف آب, رژیم آبیاری, شیرین بیان, عملکرد ریشه, قارچ همزیست, هورمون