سیدجعفر سیداخلاقی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،ایران
حمیدرضا عباسی - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،ایران
یاسر قاسمی آریان - استادیار پژوهشی، بخش تحقیقات بیابان موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات آموزش و ترویج کشاورزی، تهران،ایران

کاهش تاب آوری در برابرمخاطرات اقلیمی درسالهای اخیر، بیانگر این واقعیت تلخ است که جوامع به شدت آسیب پذیرتر شدهو ریسک ها افزایش یافته است . مخاطره ریزگرد از جمله ریسکهای اقلیمی است که زیست انسانی را بویژه در مناطق خشک و نیمه خشک به مخاطره انداخته است . کارشناسان جهانی معتقدند طوفانهای گرد و غبار پس از زلزله دومین پدیده مخاطره آمیز در بیوسفر است . دشت سیستان بواسطه جغرافیای محیطی خاص، تالآبهامون و بادهای ۱۲۰روزه، همواره بیش ترین آسیب ها را از پدیده ی گرد و غبار دیده است .نقطه عزیمت این آسیبها درسیستان را باید در محدوده ۳کریدور فرسایش بادی ردیابی نمود.ب در این محدوده خشی از روستاها و جمعیت روستایی در تله گرد و غبار به دام افتاده اند که رهاسازی و نجات این روستاها و پیشگیری از تلفات جانی و خسارات مادی بیش تر، از مهم ترین اولویت ها در دشت سیستان است .هدف کلی جابجایی روستاها و اسکان مجدد، ایجاد زمینه مناسب برای انتقال جمعیت از پهنه های پرخطر به پهنه های امن و ایمن ، به منظور بهبود وضعیت معیشت و رفاه آنان است . این مطالعه با بهره مندی از روششناسی توصیفی ، اسنادی ، تکنیک تحلیل محتوا و با تکیه بر مطالعات جامع کنترل گرد و غبار سیستان برآن است در یک ارزیابی سریع و مقدماتی ، راهبرد اسکان مجدد و جابجایی جمعیت روستایی مستقر در محدوه کریدورهای ریزگرد و ا مکان عملیاتی شدن آنرا بررسی و به قضاوت متخصصان و سیاستگزاران بگذارد. نتایج اولیه نشان داد، برنامه جابجایی و رهاسازی نقاط روستایی موجود در محدوده کریدورها و دالآنهای ریزگرد سیستان، مشروط بر تامین الزامات و ضرورتهای مورد نظر و ملحوظ داشتن تمامی ابعاد اعم از اقتصادی ، اجتماعی ، کالبدی و فبزیکی ، زیست محیطی و روان شناختی ا مکان اجرایی شدن دارد.بنابراین باید پذیرفت ، بخشی از جمعیت دشت سیستان در قلب کریدورهای حمل ماسه گرفتار آمدند که به شرط پذیرش سناریوی عدم قطعیت هیدروپلتیکی آب در این منطقه و تداوم بحران کنونی ، تنها راه برون رفت و نجات از این وضعیت در اجرایی ساختن راهبرد اسکان مجدد و پیاده سازی برنامه جابجایی و انتقال جمعیت روستایی متاثر به مناطقی خارج از محدوده کریدورها می باشد.

سیستان، ریزگرد، بیابانزدایی ، اسکان مجدد