علیرضا عنابی - گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحدمراغه،مراغه،ایران.
مینو طایفه نوری - گروه حقوق دانشگاه آزاد اسلامی واحدمراغه،مراغه،ایران.

یکی از مسائل مربوط به اراضی حق کارافه یا حق زارعانه است. این حق تابع عرف بوده و مهمترین منبعی حقوقی آن همین منبع عرف محسوب می شود. در مناطق مختلف، این حق به عناوینی مختلفی یاد شده است. برای مثال، کارافه تعبیری است که اختصاص به مناطق شمالی کشور دارد و در بیشتر مناطق از آن به حق زارعانه تعبیر می گردد. در برخی از مکان ها حق گاوبندی را نیز معادل حق نسق زراعی عنوان نموده اند که به نظر صحیح نمی رسد؛ زیرا حق گاوبندی هم عرض حق نسق (حق کارافه) قرار می گیرد که با توجه به آنچه در خصوص گاوبند عنوان گردیده، حق متعلق به گاوبند، حقی است که مع الواسطه برای وی ایجاد می گردد و وی صرفا تامین کننده سرمایه منقول زراعت بوده است، در حالی که با توجه به آنچه که در خصوص حق نسق یا حق کشت زراعی گفته شده، این حق ناشی از رابطه مستقیم زارع با زمین زراعی می باشد، به این جهت که زارع ناگزیر است در جهت بهره برداری مطلوب از ملک به اقداماتی مبادرت نماید که دارای ۲ اثر است : یکی افزایش تولید و دیگری آبادتر شدن، مستعدتر شدن و نیز ارزشمندتر شدن ملک است که نتیجه اول به زارع و نتیجه دوم به مالک و ملک او برمی گردد. در این تحقیق تلاش می شود قوانین و مقررات موجود، رویه و عرف معمول مورد نقد و بررسی قرار گیرد. در همین راستا با استفاده از روش توصیفی-تحلیلی و استفاده از ابزار کتابخانه ای نگارنده سعی در تحلیل و بررسی هرچه بهتر این موضوع را دارد .

کلمات کلیدی: زارع، مالک، حقوق زارعانه، مالکیت، حق تقدم، حق ریشه.