حسین فرزانه پور - عضو هیات علمی دانشگاه بیرجند
محمد بخشایی زاده - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی

مولانا جلال الدین محمد بلخی یکی از چهار سخنگوی وجدان ایران و بی شک از ریشه دارترین گوهرهای تساهل و همزیستی مسالمت آمیز در عرصه فرهنگ و تمدن انسانی به شمار می آید. او عرفان را یک دین با پنجره باز می داند و با وسعت مشرب و سعه صدری که دارد درجهت تفاهم ادیان و ملل کوشش بسیار نموده است. در عصر مولانا کرامت انسانی پایمال شده بود و تفرقه و اختلاف به اوج خود رسیده بود. او اختلاف ادیان و مذاهب را امری طبیعی و مطابق با حکمت بالغه الهی می داند و همچنین وجود فرقه ها و مذاهب مختلف را تجلی اسماء و صفات الهی تلقی می کرد و به ادیان نگاهی باطنی داشت. به عقیده او حقیقت و سرچشمه ادیان یک چیزاست ولی بسترها و راه های آن متفاوت. او با شعار الطرق الی الله بعدد نفوس الخلائق، پیروان ادیان را به سوی وحدت و تفاهم فرا می خواند. این عارف بزرگ علت اصلی اختلاف ادیان و درگیریهای بی اساس میان آنها را دخالت هوی و هوس، خیالات واهی و تعصبات بی جا می دانست. نوشتار حاضر به بررسی حقیقت ادیان و راز و رمز تکثرگرایی و همچنین دعوت پیروان ادیان و مذاهب مختلف به همزیستی مسالمت آمیز در اندیشه مولانا پرداخته است. چون این موضوع در دوران حاضر ازارزش والایی برخوردار است، به پیام و هدف مولانا که وحدت و تفاهم ادیان و ملل و انسانها می باشد، کمک شایانی خواهد کرد. از آنجا که در جهان متکثر و سراسر تضاد امروز، تفاهم، وحدت و همزیستی ادیان و مذاهب یک ضرورت اجتناب ناپذیر است، غور در دریای عمیق اندیشه مولانا و صید مفاهیم و سازوکارهایی که مارا در رسیدن به صلح و زندگی مسالمت آمیز یاری می کند، از اهمیت خاصی بر خوردار است.

تساهل و مدارا، همزیستی مسالمت آمیز، مثنوی مولانا، اختلاف ادیان و مذاهب، وحدت ادیان