محسن مبارکی - استادیار دانشگاه بیرجند

ادبیات نماینده زندگی و یک حقیقت اجتماعی است و «جامعه شناسی ادبیات» در پی شنیدن فریادهای روح هنرمند شاعر . در واقع جامعه شناسی ادبیات شاخه ای از جامعه شناسی معرفت است که به منظور مفهوم نمودن پیوندهای متن ادبی و جامعه به بررسی رابطه اثر ادبی و ساختارهای اجتماعی، سیاسی و اقتصادی می پردازد. این رشته یکی از پیچیده ترین علوم میان رشته ای است که در اواخر قرن 19 شکل گرفت و در قرن 20 با اندیشه های متفکرانی از جمله «لوسین گلدمن» فیلسوف و منتقد رومانی تبار فرانسوی و از پیشگامان برجسته مکتب ساختارگرایی به اوج خود رسید. اندیشه های گلدمن به دوشاخه اصلی فلسفه و جامعه شناسی ادبیات تقسیم میشوند اما بیشترین تاثیر وی را باید در جامعه شناسی ادبیات و به ویژه در جامعه شناسی رمان دانست. وی نظریه خود را با عنوان تاثیر عوامل اقتصادی و اجتماعی بر آفرینش ادبی در دفاع از جامعه شناسی ادبیات بنا نهاده است و در دفاع از نظریه خود و رد منتقدانش مقاله ای را با عنوان پیوند آفرینش ادبی با زندگی اجتماعی ارائه داد . و به دنبال آن ،حاصل نظریه خود برپایه رویکرد ساختارگرایی تکوینی ،که به خصلت جمعی آفرینش هنری می پردازد را در مجموعه ای به نام دفاع از جامعه شناسی رمان منتشر نمود . به عقیده گلدمن خصلت جمعی آفرینش ادبی پیامد آن است که ساختار آثار با ساختارهای ذهنی گروه های اجتماعی ،در درون اجتما ع شکل می گیرند و بنابراین شاعر و نویسنده مولود و محصول اجتماع اند. بر این اساس دراین نوشتار کوشش شده است تا از ورای نظرات و آثار این نظریه پرداز به دلایل و شواهدی که در تأیید و اثبات پیوند دوسویه علم میان رشته ای جامعه شناسی ادبیات با ادبیات و جامعه شناسی ارائه شده است، پرداخته شود.

ادبیات،جامعه شناسی،جامعه شناسی ادبیات، لوسین گلدمن