ناصر صباغ نیا - دانشگاه مراغه ، مراغه
محسن جان محمدی - دانشگاه مراغه ، مراغه

به منظور بررسی روابط بین صفات موفولوژیکی ۲۲ ژنوتیپ نخود با استفاده از روش تجزیه گرافیکی بایپلات ژنوتیپ در صفت، ژنوتیپهای نخود در قالب بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار کشت شدند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد بین صفات مختلف تفاوتهای معنیداری وجود داشت. نتایج نشان داد در مدل بایپلات ژنوتیپ در صفت، دو مولفه اول به ترتیب ۴۵ و ۲۱ درصد و در مجموع ۶۶ درصد از تغییرات کل داده ها را توجیه نمودند. نمودار چندضلعی مدل بایپلات ژنوتیپ در صفت، ژنوتیپهای ۱۲، ۸، ۲۲، ۲۱، ۲۰ و ۱۰ را بهعنوان ژنوتیپهای راس شناسایی نمود. ژنوتیپ شماره ۱۲، برای همه صفات بجز ارتفاع اولین نیام از زمین، عملکرد دانه و تعداد دانه در نیام بیشترین مقادیر را داشت. نمودار برداری بایپلات ژنوتیپ در صفت، رابطه مثبت و قوی بین صفات تعداد شاخه ثانیویه و عملکرد دانه و بین تعداد نیام در بوته با تعداد دانه در نیام نشان داد. ارتفاع اولین نیام از زمین رابطه منفی و قوی با صفات تعداد شاخه ثانیویه و عملکرد دانه نشان داد. بر اساس نمودار صفت ایدهآل بایپلات ژنوتیپ در صفت، وزن پوسته غلاف در بوته، توانست به خوبی تفاوت بین ژنوتیپهای نخود را آشکار نماید و بر اساس نمودار ژنوتیپ ایده آل بایپلات ژنوتیپ در صفت، ژنوتیپ ۱۲ مطلوبترین ژنوتیپ بوده و بهتر از سایر ژنوتیپها از لحاظ همه صفات بود. بهطور کلی میتوان اذعان نمود که ژنوتیپهایی با تعداد شاخه ثانیویه زیاد در بهبود عملکرد نقش مثبتی داشته و ژنوتیپ شماره ۱۲، از نظر بیشتر صفات مطلوب بود.

تجزیه به مولفه های اصلی، مقدار ویژه، مقدار واریانس، بایپلات، تنوع ژنتیکی.