تحلیل رونق و تضعیف طریقت نقشبندیه در ماوراءالنهر و خراسان دوره تیموریان (از نظر تبارشناسی فوکو)
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: دوفصلنامه پژوهشهای تاریخی ایران و اسلام، دوره: 16، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JHR-16-2_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 165
نویسندگان
دانشجوی دکتری تاریخ ایران بعد از اسلام ،گروه تاریخ ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی،دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران؛
دانشیار گروه تاریخ ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. تهران، ایران.
استادیار گروه تاریخ ،دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه خوارزمی. تهران، ایران.
استاد گروه تاریخ. دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه تهران. تهران،
چکیده
به طور نسبی، خط و مشی طریقت نقشبندیه برگرفته از طریقت عبدالخالق غجدوانی (وفات ۵۷۵ ه.ق) است. اما پیدایش این طریقت، منتسب به بهاءالدین محمد نقشبند بخاری (۷۱۷-۷۱۹ ه.ق) است که در منطقه خراسان و ماواراءالنهر ایجاد و گسترش یافت. در دوره تیموریان جانشینان او مقام پیشوایی یافتند. اما اوج رونق و رواج طریقت نقشبندیه در نیمه دوم قرن نهم ه.ق به رهبری خواجه عبیدالله احرار (وفات ۸۹۵ ه.ق) اتفاق افتاد که ارتباط نزدیکی با سلطان ابوسعید داشت، بر این اساس سوال تحقیق این است که: گسترش و تضعیف طریقت نقشبندیه در ماوراءالنهر و خراسان دوره تیموریان متاثر از چه بستر و شرایط فرهنگی و سیاسی بوده است؟ بررسی و تحقیقات نشان داد که نخست:طریقت نقشبندیه بر گرایش مذهبی و طریقتی هیات حاکمه در ماوراءالنهر و خراسان که مرکز قدرت تیموریان بود، تاثیر گذاشت و رونق طریقت نقشبندیه در ماوراءالنهر و خراسان، حاصل ارتباط مستقیم با نظام ارزش گذاری های اجتماعی و اصول اعتقادی آن طریقت با ساختار فرهنگی و سیاسی جامعه دوره تیموریان بوده است. دوم : تضعیف طریقت نقشبندیه در ماوراءالنهر و خراسان پس ازسقوط تیموریان به دلیل تغییر شرایط سیاسی و فرهنگی در خطه ماوراءالنهر و خراسان بود و همین موجب شد تا از نفوذ شیوخ طریقت نقشبندیه و قابلیت تاثیرگذاری آن بر جامعه به شدت کاسته شد. روش این پژوهش همچون تحقیقات تاریخی متکی بر توصیف و تحلیل داده های منابع کتابخانه ای است که در تحلیل های تاریخی از نظریه تبار شناسی فوکو استفاده شده است.کلیدواژه ها
طریقت نقشبندیه, عبدالخالق غجدوانی تیموریان, ماوراءالنهر, خراسان, نظریه تبارشناسی فوکواطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.