راضیه آقازاده - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد خوی، دانشگاه آزاد اسلامی، خوی، ایران

بدیع از دیدگاه زیبایی شناسی دانشی است که با آن زیبایی های سخن آشکارمی شود و مجموعه شگردهایی است که کلام عادی را کم و بیش تبدیل به کلام ادبیمیکند. نیاز جوشقانی از جمله شاعران نیمه اول قرن سیزدهم هجری است که با زبانیفصیح و شیوا، در بیان افکار و اندیشه های خود از آرایه های بدیع که شامل صنایع بدیعلفظی و معنوی است استفاده فراوانی برده است. در این پژوهش که به شیوه توصیفی _تحلیلی انجام شده است دیوان اشعار نیاز جوشقانی از دیدگاه بدیع معنوی مورد بررسی وواکاوی قرار گرفت و صنایع برجسته بدیع معنوی در آن مشخص شد. از میان صنایعبدیعی که در کتب بدیعی از آنها نام برده شده است تجرید، تنسیق الصفات، تجاهل العارف،تضمین، سیاقه الاعداد ، حسن تعلیل، مطابقه، ایهام، تلمیح، مراعات النظیر، ملمع، لف ونشر، جمع و تفریق، تشبیه و ... در این دیوان وجود دارد؛ تلمیحات بکار گرفته شده اغلببه داستانهای عاشقانه ادب فارسی و قصص قرآنی اشاره دارد و از این میان داستان حضرتیوسف (ع) و زندگی پرفراز و نشیب وی بیشتر در کانون توجه شاعر بوده است. علاوه براین نیاز جوشقانی برای بیان افکار و اندیشه های خود از تشبیه نسبت به سایر صنایعبدیعی بیشتر بهره برده است و از انواع تشبیه، تشبیه تلمیحی و تشبیه تفضیل نسبت بهانواع دیگر بیشتر به چشم می خورد.

نیاز جوشقانی، بدیع معنوی، دیوان اشعار ، آرایه