محمدعلی پرغو - دانشیار گروه تاریخ دانشگاه تبریز
علی آخوندزاده - دانشجوی دکترای تاریخ دانشگاه تبریز

دوران حکومت صفویه که از دوره های شاخص در تاریخ ایران است، پس از تشکیل در سده ی دهم هجری/شانزدهم میلادی، جهت تثبیت و تداوم حاکمیت و تبیین مبانی مشروعیت اقتدار خود، نیازمند یک نظامی آموزشی منظم و توانمند بود تا به اهداف سیاسی و مذهبی خود برسد. همچنان که در کنار اهمیت فراوان این دوره از نظر سیاسی، ظهور حکومت صفوی از نظر اجتماعی و مذهبی نیز از اهمیت زیادی برخوردار است؛ زیرا با تشکیل این حکومت و رسمیت یافتن مذهب تشیع، نظام آموزشی شیعی به وجود آمد. این نظام در طول حیات سیاسی این سلسله، دستاوردهای گوناگون علمی، آموزشی و تمدنی داشته و دوره ای درخشان را در روند فرهنگ و تمدن اسلامی رقم زده است. شاه اسماعیل اول صفوی، برای مشروعیت بخشی به نظام سیاسی خود مقدمات تاسیس نهادهای آموزشی را نیز فراهم کرد. علاوه بر این در این دوره تحت تاثیر رشد همه جانبه ی فرهنگ و تمدن ایرانی نظام آموزشی تحولات قابل توجهی را تجربه کرد. هدف از قلم نهادن بر این پژوهش در پی یافتن پاسخی برای محاسن و پیشرفت آموزه های اعتقادی شیعی و همچنین بررسی نیک و بد این آموزه ها با توجه به منابع این دوره می باشد. در نتیجه یافته های پژوهش نشان می دهد که این آموزه های شیعی نقش موثری در رشد و گسترش علوم مختلف و نیز ترویج و تثبیت اندیشه ی شیعی در جامعه و بروز وجوه مختلف فرهنگ و تمدن اسلامی در این دوره داشته است. همچنان که در یافته ها به مواردی از نیک و بد؛ از احداث مساجد، مدارس، کتابخانه ها و غیره گرفته تا شرح و حاشیه نویسی و کتب، عدم توجه به تخصصی شدن علوم و تنبیه بدنی در مکتب خانه ها نیز یه عنوان دستاورد پژوهش اشاره می شود.

آموزش در دوره صفویه، آموزه های شیعی، رشد و انحطاط آموزه ها