رمضان رضائی - دانشیار،گروه زبان و ادبیات عربی، پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی، تهران، ایران

سبک ­شناسی لایه ­ای به تحلیل و بررسی شاخص­های یک متن از جهت گزینش کلمات و ساخت و زیرساخت عبارات می­پردازد. وجود عناصر سبک ­ساز در لایه نحوی در ارکان جمله، نشانگر اندیشه حاکم بر متن است. در این لایه سبکی، پیوند سبک و اندیشه به واسطه مولفه ­های نحوی همچون نظم نشان دار (تقدیم و تاخیر، حذف، التفات) و ساختمان جمله (طول جمله، پیوند جمله) مورد توجه قرار می­گیرد و هر کدام از این مولفه ­ها متناسب با فضای حاکم بر آیات دعا، به یکی از مضامین اجتماعی، اخلاقی، تربیتی، آفرینش عالم و ... ارتباط پیدا می­کند و معانی مختلفی همچون هشدار، انذار، توبیخ، راهنمایی، توجه و اهتمام را بیان می­کند. بر این اساس، این جستار در صدد تحلیل سبک لایه نحوی آیات دعا در پانزده جزء نخست قرآن است. برای رسیدن به این هدف از شیوه تحلیلی توصیفی بهره برده شده است. یافته­های پژوهش بیانگر آن است که هر کدام از مولفه ­های سبک ­ساز به کار رفته در آیات دعا با محتوای آیات در تناسب است. صدای فعال، وجهیت، تقدیم و تاخیر، حذف برخی از اجزای جمله و توازن نحوی آیات منجر به ساخت­های بی­بدیل می­شود و اهداف آیات را در ذهن مخاطب بیشتر می­ نشاند.

قرآن کریم, آیات دعا, سبک شناسی, لایه نحوی