حسینعلی اسدی قارنه - گرو ه علوم باغبانی، دانشکد ه کشاورزی، دانشگا ه آزاد اسلامی واحد اصفهان )خوراسگان(، اصفهان، ایران
شهلا اعتباریان - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اصفهان )خوراسگان(، اصفهان، ایران

گیاه کرچک با نام علمی Ricinus communis L.، یکی از گیاهان روغنی خانواده فرفیون است . روغن کرچک در بین روغن های گیاهی بی نظیر بوده و دارای ارزش سنتی و دارویی بالایی است . هدف از این پژوهش بررسی درصد چربی و محتوای اسیدهای چرب موجود در ۱۵ ژنوتیپ مختلف گیاه کرچک در شرایط آب و هوایی استان اصفهان بود. نتایج این تحقیق نشان داد که تفاوت زیادی بین ژنوتیپ های گیاه کرچک مورد مطالعه از نظر درصد چربی وجود دارد. مقایسه میانگین به روش حداقل تفاوت معنی دار((LSD در سطح احتمال ۵ درصد نیز بیانگر این مطلب بود که ژنوتیپ ساری با دارا بودن ۸/۴۲ درصد بیشترین درصد چربی و ژنوتیپ ملایر با دارا بودن ۳/۲۶ درصد، کم ترین میزان چربی را به خود اختصاص دادهاند. نتایج تجزیه واریانس حاکی از آن بود که اسیدهای چرب پالمیتیک اسید، پالمیتولئیک اسید، اسید استئاریک ، اولئیک اسید، اسید لینولئیک ، ای- لینولئیک اسید، آ- لینولئیک اسید، ترانس - لینولئیک اسید در سطح ۱ درصد بین ژنوتیپ های مختلف بسیار معنی دار می باشند. درصورتی که برای مارگاریک اسید و هپتادکنوئیک اسید تنوع ژنتیکی اندکی بین ژنوتیپ های مورد بررسی دیده شد. بنابراین تنوع ژنتیکی قابل ملاحظه ای بین ژنوتیپ های گیاه کرچک مورد بررسی ، از نظر درصد چربی و اکثر اسیدهای چرب موجود است . همچنین میتوان با کشت ژنوتیپ های ساری و شهرکرد در اصفهان از عملکرد بالای چربی آن در صنعت استفاده کرد. به طور کلی عوامل محیطی در کنار پتانسیل ژنتیکی می توانند بر روی درصد چربی و میزان اسید چرب گیاه کرچک تاثیرگذار باشند.

کرچک ، درصد چربی ، اسیدهای چرب اشباع، اسیدهای چرب غیراشباع