حیدر باقری اصل - استاد دانشگاه تبریز

یکی از مسائل روایت «لاضرر و لاضرار»، طرح و بررسی تاثیر وجود یا فقدان عبارت «فی الاسلام» در استنباط مسائل فقهی آن است. در این خصوص، پژوهش جامع و مستقلی انجام نگرفته است و جستار حاضر درصدد انجام این کار و پاسخ گویی به این سوال اصلی و سوالات فرعی مرتبط با آن به روش تحلیلی استنادی و کتابخانه ای است بدین گونه که وجود یا فقدان عبارت فی الاسلام تاثیر مستقیم در استنباط مسائل فقهی این روایت دارد. این نوشتار، اثر وجود عبارت «فی الاسلام» در روایت «لاضرر و لاضرار» را در تاسیسی بودن ماهیت حکم مستفاد از روایت و نیز نفی ضرر از روابط حقوقی ضرری بین مردم و نیز انطباق بر احکام شرعی ضرری پی جویی کرده است. چنین حکم ضرری در مکاتب حقوقی بشری بی سابقه است.

ضرر, ضرار, نفی حکم ضرری, نهی از اضرار