سامان عفیفی - عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رامهرمز اهواز
سید مرتضی مرندی - استادیار گروه مهندسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
محمدحسین باقری پور - استادیار گروه مهندسی عمران دانشگاه شهید باهنر کرمان

نشت از زیر سدهای خاکی یکی از مسائل مهم در طراحی سدهای خاکی می باشد. یکی از روشهایی مهم کاهش دبی نشت از زیر سدهای خاکی استفاده از دیوار آب بند است. در این مقاله با استفاده از نرم افزار Seep/W که از رو اجزای محدود به بررسی و محاسبه نشت می پردازد، بیش از4000 مدل تهیه شده و به بررسی عوامل موثر بر اثر دیوار آب بند در کاهش نشت از زیر سدهای خاکی پرداخته ایمو سد (درودزن) شیراز نیز به عنوان یک مطالعه موردی بررسی و در مورد ابعاد مناسب آن بحث شده است. اثر ارتفاع عرض و محل قرار گیری دیوار آب بند در مدلها اعمال و با رسم نمودارها مختلف اثر هر ک بررس شده است. در مورد محل قرارگیری دوار آب بند این بررسی ها نشان می دهد که در 10 درصد ابتدایی و انتهایی عرض مقظع سد در پی، با دور شدن از سراب وپایاب افزایش در دبی نشت از زیر سدهای خاکی داریم و به ازای فواصل مساوی از سراب و پایاب دبی نشت یکسان و در 80 درصد میانی دبی نشت ثابت می باشد. تفاوت بین دبی نشت در حالتی که دیوار آب بند در وسط باشد یا اینکه در اولین نقطه پی در سراب قرار بگیرد 1درصد می باشد. در مورد ضخامت دیوار آب بند نیز مدلهای مختلف نشان می دهد که تفاوت در دبی نشت بسیار ناچیز است و با افزاش عرض از 0/5 متر به 2/50 متر تنها 2 درصد تفاوت در دبی نشت داریم. در مورد ارتفاع دیوار آب بند نیز مقایسه ها دقت در این امر را نشان می دهد که گاهی 1 متر افزایش ارتفاع به تنهایی 50 درصد کاهش دبی نشت را به همراه دارد و گاهی نیز با افزایش 15 متر تنها 4 درصد کاهش دبی نشت داریم. در این مقاله نمودارهایی نیز برای محاسبه دبی نشت از زیر سدهای خاکی در حالتی که سد بر روی سه لایه خاک قرار گرفته، ارائه شده است. این نمودارها ما را از راه حلهای دشوار بی نیاز می کند و در رسم آنها نسبت های مختلف ضریب نفوذپذیری، عرض مقطع سد به عمق پی و ارتفاع دیوار آ بند به عمق پی و اختلاف ارتفاع آب در سراب و پایاب دخالت داده شده است. ابعاد مناسب دیوار آب بند سد( درودزن) شیراز نیز در پایان آمده است.

سدهای خاکی ، دیوار آب بند ،‌نشت ، اجزای محدود ،‌محیط ناهمگن و ضریب نفوذپذیری