عبدالحسین مختاری - دانشجوی دکترای زبان و ادبیات فارسی شاخه غنایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد نجف آباد

این پژوهش تلاش دارد برای درک صحیح و جامع معانی و مضامین غزلیات ابتدا به معرفی مولانا و آشنایی وی با شمس تبریزی بپردازد و از آنجا کهزبان مولوی به دلیل بهره گیری های متعدد از واژگان زبان فارسی سبک خاصی را به وجود آورده است، شناخت مقدمات گوناگونی از قبیل سطح فکریو سطح ادبی و مضامین آنها برای درک معانی غزلیات لازم بوده است. در این مقاله به توضیح و تشریح وابسته های شمس از قبیل: شمس و ذره، شمس وسایه پرداخته است تا مفاهیم نمادین شمس در غزلیات پرداخته شده است. در شرح غزلیات که پیکره ی اصلی پژوهش را شامل می شود ابتدا معانی واژه هاو اصطلاحات با تکیه بر فرهنگنامه و لغت نامه های معتبر بیان گردیده و سپس اصطلاحات عرفانی،کنایی، تلمیحی از کتب معتبر استخراج شده و نکاتدستوری و صنایع ادبی بیت ها در حد توان بیان شده است. در حد امکان نیز شواهدی از نظم برای بعضی از معانی، واژه ها و مضامین، ابیاتی آورده شدهاست و توضیحات هر بیت، با تعمق و تحلیل کتب مرتبط با افکار و اندیشه های مولانا و استنتاج سطح فکری و اندیشه های حضرت مولانا و سبب سرایشغزلیات، معنی بیت به صورت روان و در حد برداشت و مصادیق موجود بیان گردیده است.روش مطالعه و پژوهش در این پژوهش، تحقیق نظری، سندکاوی، کتابخانه ای و برگه نویسی بوده و نتایج به دست آمده با استفاده از شیوه ی استدلال و تحلیل عارفانه- عاشقانه،توضیح و تشریح، طبقه بندی و تحلیل،ارائه شده است. از مهم ترین نتایج و یافته های این نوشتار آن است که تاثیر مثبت شمس تبریزی بر تفکرات مولوی مشخص گردد و نقاب از چهره ی افکارو اندیشه های حضرت مولانا برداشته شود تا جمال آن اشعار آشکار گردد و دیگران از اثرات مثبت و سازنده ی فردی و اجتماعی این مفاهیم سرشار گردندو بابی تازه در مسیر تشریح دیگر غزلیات برای جویندگان معانی لطیف بازگردد.

مولانا، غزلیات، جمال اشعار، معانی لطیف