نقش خاکپوش سطحی زغال زیستی حاصل از پسماند کارخانه های لبنی بر نفوذ و رواناب در کرت های کوچک آزمایشگاهی

استفاده سودمند از پسماندها در شکل ها و اهداف مختلف و از جمله مدیریت رواناب، راه کاری مناسب و زمینه ساز دستیابی به توسعه پایدار می باشد. در این راستا تبدیل پسماندهای صنعتی به زغال زیستی و کاربرد آن به صورت خاک پوش با هدف بهبود شرایط خاک برای افزایش نفوذ آب می تواند راه کاری زیستی- اقتصادی باشد. بر همین اساس، پژوهش حاضر با دو هدف تهیه زغال زیستی از پسماندهای کارخانه کاله به عنوان خاک پوش سطحی و ارزیابی کاربرد سه سطح ۴۰۰، ۸۰۰ و ۱۲۰۰ گرم بر مترمربع در کرت های کوچک فرسایشی پرشده با خاک مرتعی حساس به فرسایش منطقه مرزن آباد مازندران بر بهبود نفوذپذیری خاک و مولفه های رواناب استفاده شد. به همین منظور، شبیه سازی باران با دو شدت ۵۰ و ۹۰ میلی متر بر ساعت در آزمایشگاه شبیه ساز باران و فرسایش دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تربیت مدرس پس از ۳۵ روز از کاربرد زغال زیستی انجام شد. سپس مقادیر و تغییرات رواناب سطحی با اندازه گیری رواناب خروجی و نفوذ آب در خاک از طریق بیلان حجم بارش و رواناب خروجی از کرت ها محاسبه شد. بر اساس نتایج حاصل از این آزمایش میزان نفوذ آب در سطح کرت های تیمار شده با ۴۰۰، ۸۰۰ و ۱۲۰۰ گرم بر مترمربع از زغال زیستی به ترتیب ۲۳، ۳۱ و ۳۲ درصد در شدت ۵۰ میلی متر بر ساعت و ۲۱، ۲۳ و ۲۴ درصد در شدت ۹۰ میلی متر بر ساعت، نسبت به تیمار شاهد افزایش (۰۱/۰ > p) و حجم رواناب نیز در شدت بارندگی ۵۰ میلی متر بر ساعت به ترتیب ۵۶، ۶۲ و ۶۷ درصد و در شدت بارندگی ۹۰ میلی متر بر ساعت به ترتیب ۵۹، ۶۴ و ۶۵ درصد، نسبت به تیمار شاهد کاهش (۰۱/۰ > p) داشته است. نتایج به دست آمده حاکی از کاهش زمان شروع رواناب در هر یک از تیمارهای زغال زیستی بود. پژوهش حاضر، کاربرد زغال های زیستی پسماندهای صنایع غذایی در بهبود مولفه های هیدرولوژیکی خاک های تخریب پذیر را تائید نمود.

کلیدواژه ها:

اصلاح زیستی خاک ، حفاظت خاک و آب ، مدیریت پسماند ، نفوذپذیری خاک