بررسی تغییرات کمی آب زیرزمینی دشت میاندوآب متاثر از مدیریت بهره برداری از منابع آب سطحی و زیرزمینی با استفاده از مدل ریاضی MODFLOW-NWT

نیاز به آب زیرزمینی در دهه­های اخیر منجر به توسعه استراتژی­های گوناگون برای مدیریت منابع آب سطحی و استفاده مناسب از آب­های زیرزمینی شده است. در این مطالعه، مدل آب زیرزمینی آبخوان دشت میاندوآب توسط مدل MODFLOW-NWT تهیه شد. پس از واسنجی و صحت­سنجی، سه سناریو بررسی شد. در سناریوی اول و دوم، افزایش ۱۰ و ۲۰ درصدی بازده آبیاری در دشت و کاهش پمپاژ از آب زیرزمینی صورت گرفت. در سناریوی سوم، عدم پمپاژ آب توسط موتورپمپ از رودخانه­های سیمینه­رود و زرینه­رود و تامین نیاز آبی از آب زیرزمینی بررسی گردید. در سناریوهای اول و دوم، با افزایش بازده، کل آب مصرفی را می­توان از ۹۲۴ میلیون مترمکعب در وضع موجود به ترتیب به ۷۷۶ و ۶۶۴ میلیون مترمکعب کاهش داد. با تامین ۶۴۲ میلیون مترمکعب از طریق آب سطحی می­توان پمپاژ از آب زیرزمینی را به ترتیب به میزان ۱۴۸ و ۲۸۲ میلیون مترمکعب نسبت به وضع موجود کاهش داد. نتایج نشان داد از مقدار آبی که دیگر پمپاژ نمی­شود، به ترتیب میزان ۳۴ و ۴۱ میلیون مترمکعب به صورت جریان آب زیرزمینی از پایین­دست به سمت دریاچه ارومیه خارج شده است و به ترتیب میزان ۴۰ و ۵۱ میلیون مترمکعب به منابع آب سطحی تخلیه شده و مابقی در دشت ذخیره شده است. ادامه این شرایط بعد از ۵ سال منجر به زهدار شدن اراضی میانی دشت خواهد شد. مقدار آب برگشتی کشاورزی در وضع موجود ۳۳ درصد و در سناریوهای اول و دوم به ترتیب ۲۸ و ۲۰ درصد است که نسبت به وضع موجود ۵ و ۱۳ درصد کاهش یافته است. در سناریوی سوم، سطح آب زیرزمینی به طور متوسط بعد از ۱ و ۵ سال به ترتیب ۵/۱ و ۳ متر پایین رفت، اما توانست در مدت ۵ سال، ۴۹۵ میلیون مترمکعب آب برای احیای دریاچه تامین نماید.

کلیدواژه ها:

مدل آب زیرزمینی ، بازده آبیاری ، سناریوهای مدیریتی ، عرضه و تقاضا