اختر نظامیوند چگینی - دانشجوی دکتری، گروه زمین شناسی و معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران
بهمن رحیم زاده - استادیار، گروه زمین شناسی و معدنی و آب، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران

در خاور و شمال مریوان گستره ای از سنگ های آتشفشانی کرتاسه با ترکیب بایومدال غالبا بازیک تا اندکی حد واسط و اسیدی رخنمون دارند. قطب بازیک این مجموعه شامل حجم بزرگی از بازالت و کمی آندزیت بازالتی، سرشت غالب کالک آلکالن با گرایش های توله ایتی و قطب اسیدی شامل ریولیت و ریوداسیت با سرشت کالک آلکالن است. منطقه بندی در پلاژیوکلازها، خوردگی خلیجی کوارتز و همچنین، حاشیه رشد دوباره بلورها در هر دو فاز بازیک و اسیدی گویای نبود تعادل شیمیایی میان فنوکریست ها و مذاب در ماگمای سازنده این سنگ هاست. بر پایه داده های زمین شیمیایی در نمودارهای عنکبوتی، سنگ های بازیک منطقه از عنصرهای LREE و LILE (K و Cs و به طور نسبی Ba و Rb) غنی شدگی و از عنصرهای HFSE (Nb، Ti و P) بجز U و Th تهی شدگی نشان می دهند. سنگ های اسیدی منطقه از عنصرهای LILE (K، Cs، Rb و Th) بجز Sr غنی شدگی و از عنصرهای HFSE (P، Ti و Nb) بجز U و Zr تهی شدگی نشان می دهند. تهی شدگی عنصرهای Nb و Ti از ویژگی های شاخص کمان های ماگمایی است. همچنین، این سنگ ها در هر دو قطب بازیک و اسیدی، الگوی غنی از LREE با نسبت بالای LREE/HREE و بی هنجاری منفی مشخص Eu تنها در قطب اسیدی نشان می دهند. تبلوربخشی در پیدایش سنگ های آتشفشانی منطقه تاثیر به سزایی داشته است، قطب اسیدی منطقه از گوشته اسپینل لرزولیتی و درجه ذوب بخشی ۵ تا ۸ درصد و قطب بازیک از گوشته اسپینل گارنت لرزولیتی و با درجه ذوب بخشی ۱۰ تا ۲۲ درصد پدید آمده اند. ویژگی های زمین شیمیایی نشان می دهند این مجموعه آتشفشانی بخشی از کمان ماگمایی سنندج-سیرجان در پایان کرتاسه زیرین (آلبین) بوده است که مولفه های فرورانشی و کششی را همراه با هم نشان می دهد.

ولکانیسم بایومدال فرورانش نئوتتیس پهنه کششی مریوان پهنه سنندج, سیرجان