حمیدرضا بهروان - دانشجوی دکترا، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
رضا خراسانی - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
امیر فتوت - استاد، گروه علوم خاک ، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، ایران
عبدالامیر معزی - دانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهید چمران اهواز، ایران
مهدی تقوی - استادیار، گروه شیمی، دانشکده علوم، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران

آنزیم­های خاک می توانند به عنوان معیاری برای سنجش وضعیت بیولوژیکی خاک مورد استفاده قرار گیرند و در این میان آنزیم­های فسفاتاز (قلیایی و اسیدی) به دلیل نقشی که در تبدیل فسفر آلی به معدنی و بهبود تغذیه گیاه دارند از اهمیت زیادی برخوردار می­باشند. در این تحقیق، اثر کاربرد کود فسفر، اسید هومیک و زمان های مختلف برداشت بر آنزیم­های فسفاتاز، کربن فعال، فسفر خاک ریزوسفر گیاه نیشکر (فسفر کل و فسفر قابل استفاده) و جذب این عنصر به وسیله گیاه نیشکر در آزمایش گلدانی و در شرایط گلخانه­ای، در جنوب غربی ایران بررسی شد. در این آزمایش مصرف سطوح مختلف فسفر (۰، ۵۰ و ۱۰۰ درصد توصیه کودی در منطقه معادل ۲۵۰ کیلوگرم در هکتار و به صورت سوپرفسفات تریپل)، تیمارهای اسید هومیک (سه سطح غوطه ورسازی قلمه در محلول­های ۰، ۳/۰ و ۵/۰ درصد اسید هومیک و تیمار خاک کاربرد kg ha-۱۱۰ اسید هومیک) و دو زمان برداشت به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در شرایط عدم مصرف کود فسفر، استفاده از اسید هومیک (بویژه به شکل غوطه ور کردن قلمه) در برداشت اول جذب فسفر توسط گیاه حدود دو برابر و در برداشت دوم تا ۳۰ درصد در مقایسه با تیمار شاهد افزایش داشت. بهبود جذب فسفر در شرایط کمبود فسفر قابل دسترس خاک به دلیل تغییرات در مقدار کربن فعال ناحیه ریزوسفر و نیز تاثیر بر تراکم و فعالیت میکروارگانیسم ها و فعالیت آنزیم هایی مانند فسفاتاز می باشد که قابلیت دسترسی فسفر را در مجاورت ریشه گیاه افزایش می دهند. با افزایش مصرف کود فسفر فعالیت آنزیم فسفاتاز قلیایی نسبت به تیمار شاهد کاهش یافت و به حداقل مقدار اندازه گیری شده (۱۷% کمتر از شاهد) رسید.

اسیدهومیک , آنزیم فسفاتاز , کربن فعال , کود فسفر , نیشکر