ستاره امینی - دانشجوی کارشناسی ارشد، گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین
اصغر عزیزیان - استادیار گروه مهندسی آب/ دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین
پیمان دانش کار آراسته - دانشیار گروه مهندسی آب، دانشگاه بین المللی امام خمینی، قزوین، ایران

از آنجائی که بارش به عنوان یکی از اجزاء اصلی مطالعات هشدار سیل، خشکسالی و منابع آب به­شمار می­آید، پیش­بینی کمی آن از درجه اهمیت بسیار بالایی برخوردار است. گسترش و پیشرفت روزافزون محاسبات رایانه­ای و فناوری­های ماهواره­ای و سنجش از دور در سال های اخیر منجر به توسعه مدل های پیش­بینی هواشناسی متعددی شده است که از مهم­ترین آنها می­توان به پایگاه اطلاعاتی TIGGE اشاره نمود که در برگیرنده تعدادی زیادی از مدل های پیش­بینی قدرتمند است. پژوهش حاضر با هدف ارزیابی عملکرد تمامی مدل­های عددی قابل دسترس در پایگاه مذکور جهت پیش‎بینی بارش روزانه در ۳۸ ایستگاه سینوپتیک کشور ایران که در اقلیم­های مختلف واقع شده­اند، به انجام رسیده است. همچنین بررسی اثر تصحیح اریبی به روش نگاشت چندک (QM) بر عملکرد مدل‎های پیش­بینی بارش از دیگر اهداف اصلی این تحقیق به­شمار می­آید. نتایج بدست آمده نشان داد که عمده مدل های پیش­بینی در اقلیم­های مرطوب، نیمه مرطوب، مدیترانه­ای و خشک (که بیشتر مناطق جنوب غربی تا شمال غربی و شمال شرقی کشور را شامل می‎شوند) دارای بیشترین میزان همبستگی با داده­های زمینی هستند ولی که در اقلیم­های نیمه خشک و خیلی خشک مقدار شاخص CC به مراتب کمتر است. مقدار شاخص­های آماری CC و RMSE بدست آمده از دو مرکز ECMWF و METEO در اکثر مناطق کشور به ترتیب بالای ۶/۰ و کمتر از ۴ میلیمتر در روز است و این در حالی است که دو مدل CMA و CPTEC از کارایی چندان مناسبی برخوردار نمی­باشند. همچنین ارزیابی مقادیر بارش تصحیح شده با روش QM بیانگر بهبود چشمگیر شاخص‎های آماری بدست آمده از بسیاری از مراکز پیش­بینی است. طبق محاسبات صورت گرفته، مقدار شاخص CC در اقلیم­های خیلی خشک، خشک و مدیترانه‎ای به طور متوسط افزایشی در حدود ۲۰ درصد دارد. نکته مهم دیگر آنکه با حذف اریب از داده­ها عملکرد مدل های عددی هواشناسی در پیش­بینی مقادیر کم و بالای بارش بهبود یافته و همین مسئله قابلیت کاربرد سامانه­های پیش­بینی بارش در سیستم‎های هشدار سیل و مدیریت منابع آب را بیش از پیش افزایش می­دهد.

باران, سنجش از دور, پیش بینی, مدلهای هواشناسی, سیلاب