مرتضی شیرمحمدی - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
علیرضا حسین پور - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران
حمیدرضا متقیان - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، شهرکرد، ایران

هدف این پژوهش بررسی تاثیر سطوح مختلف لجن فاضلاب و همچنین بیوچار آن بر قابلیت استفاده و سینتیک آزاد­شدن مس در یک خاک آهکی آلوده به مس بود. برای این منظور لجن فاضلاب و بیوچار حاصل از آن در دو دمای تولید بیوچار شامل ۴۰۰ و ۶۰۰ درجه سلسیوس در سه سطح صفر، ۵/۰ و ۱ درصد وزنی/وزنی به یک خاک آهکی آلوده به مس افزوده و به مدت ۵ ماه خوابانده شدند. نمونه­های خاک به روش عصاره­گیری متوالی و با استفاده از عصاره­گیر دی ­تی ­پی آ (DTPA-TEA) در دوره­های زمانی ۱ تا ۵۰۴ ساعت عصاره­گیری شدند. نتایج نشان داد که تیمار لجن فاضلاب در هر دو سطح باعث افزایش معنی­دار (۰۵/۰p <) آزاد شدن مس نسبت به خاک شاهد شد، درحالی که مقدار مس آزادشده در تیمارهای بیوچار ۴۰۰ و همچنین بیوچار ۶۰۰ در هر دو سطح به طوری معنی­داری (۰۵/۰p <) نسبت به خاک شاهد کمتر بود. مقدار مس آزادشده در خاک تیمار شده با ۱ درصد بیوچار ۶۰۰ نسبت به خاک شاهد ۲/۵۴ درصد کاهش یافت. مقایسه ضرایب سرعت معادلات سینتیکی نشان داد که بیشترین و کمترین سرعت آزاد شدن مس به­ترتیب در تیمارهای ۱ درصد لجن فاضلاب و ۱ درصد بیوچار ۶۰۰ بود. بطور کلی نتایج این تحقیق نشان داد که تبدیل لجن فاضلاب در یک دمای گرماکافت بهینه (در این مطالعه دمای ۶۰۰ درجه سلسیوس) به بیوچار، علاوه بر اینکه راهکار مناسبی برای مدیریت لجن فاضلاب است، می­تواند در تثبیت مس و اصلاح خاک­های آلوده به مس نیز مفید باشد.

عصاره گیر دی تی پی ا, سینتیک آزاد شدن, بیوچار, دمای گرماکافت