آوا محرزی - دانش آموخته کارشناسی ارشد، بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران
رضا قاسمی فسایی - دانشیار، بخش علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز، شیراز ، ایران

مس از جمله عناصر ضروری اما کم مصرف برای گیاهان می­باشد که کمبود آن در خاک­های آهکی معمول است. از آنجایی که بخش اعظمی از خاک­های ایران آهکی می­باشند، ممکن است کشاورزان و باغداران در طول فصل کشت، با کمبود این عنصر مواجه شوند. با توجه به اهمیت مس در تغذیه درختان خرما، به ویژه در خاک­های آهکی، درک بهتر مکانیسم و سینتیک آزادسازی مس از خاک می­تواند اطلاعات مفیدی را در مورد عوامل موثر بر فراهمی زیستی این عنصر ارائه دهد. بنابراین پژوهش حاضر با هدف بررسی تاثیر عمق و سایه­انداز سه رقم نخل خرما بر سینتیک آزادسازی مس از خاک­های تحت کشت درخت نخل خرما انجام شد. بدین منظور از سه عمق ۲۰-۰، ۴۰-۲۰ و۶۰-۴۰ سانتی­متری دو مکان سایه­انداز و خارج از سایه­انداز سه رقم درخت نخل شاهانی، قصب و حلوان مقداری خاک جمع­آوری گردید. عصاره­گیری در هشت دوره زمانی به کمک عصاره­گیرAB-DTPA انجام شد. نتایج این تحقیق نشان داد که سه معادله تابع توانی، الوویچ ساده و انتشار سهموی بهترین معادلات توصیف کننده آزادسازی مس بودند. روند آزادسازی مس ابتدا تا زمان دو ساعت سریع و بعد از آن کاهش یافت و شیب ثابتی را طی کرد. نتایج این تحقیق حاکی از تاثیر مثبت سایه­انداز درختان نخل بر قابلیت دسترسی و سرعت آزادسازی مس از خاک­های آهکی بود به گونه­ای که سرعت آزادسازی مس مربوط به عمق۶۰-۴۰ سانتی­متری خاک­های زیر سایه­انداز  نسبت به همین عمق در خارج از سایه­انداز بیشتر بود که علت آن را می­توان  ترشحات ریشه و کاهش پ­هاش  دانست. از بین سه رقم مورد استفاده در این پژوهش خاک­ تحت کشت رقم شاهانی بیشترین میزان رهاسازی مس را داشت.

سینتیک آزاد سازی , مس , عمق , پوشش گیاهی