امید قادرپور - دانشگاه تهران
شاهین رفیعی - دانشگاه تهران

این مطالعه به منظور تجزیه و تحلیل و مدل­سازی انرژی و عملکرد نخود دیم با بهره­گیری از سامانه استنتاج فازی-عصبی تطبیقی (انفیس) در جریان تولید نخود دیم در شهرستان بوکان انجام شده است. داده ها از ۷۰ تولیدکننده نخود با استفاده از مصاحبه رو در رو با کشاورزان و تکمیل پرسشنامه های تخصصی جمع آوری شدند. مساحت واحدهای تولیدی بین ۲ تا ۱۰ هکتار بود. نهاده­های ورودی شامل نیروی انسانی، ماشین­ها، بذر، سوخت دیزل و سموم شیمیایی و خروجی نخود و کاه بود. مصرف هیچ نوع کودی در مناطق تحقیقاتی مشاهده نشد. بررسی نتایج نشان داد که کل انرژی مصرفی در جریان تولید ۹۰۹/۸۸۵۶ مگاژول برهکتار و انرژی تولیدی کل (دانه+کاه) ۹۷۶/۱۵۳۰۵ مگاژول برهکتار می­باشد. کارایی انرژی و بهره­وری انرژی برای تولید نخود به ترتیب ۰۷/۱ و ۰۷۳/۰ کیلوگرم برمگاژول و برای نخود+کاه به ترتیب ۷۲/۱ و ۱۷۰/۰ کیلوگرم برمگاژول بودند. مهم­ترین نهاده ورودی سوخت دیزل با سهم ۴/۶۴ درصد از کل انرژی مصرفی بود. سامانه استنتاج فازی-عصبی تطبیقی که ترکیبی از سامانه­های فازی و شبکه­های عصبی مصنوعی است یکی از روش­های هوش مصنوعی است که مزایای بسیار زیادی از جمله توانایی رفع ابهامات داده­ها را دارد. شاخص­های آماری ضریب همبستگی (R)،  ریشه میانگین خطا (RME) و ریشه میانگین مربعات خطا (RMSE) بهترین مدل انفیس برای انرژی نخود به ترتیب ۹۴/۰، ۰۲۷/۰ و ۰۸/۳۶۹(  MJ.ha۱)  و برای عملکرد نخود به ترتیب ۹۵/۰، ۰۲۵/۰ و ۵۸/۲۱MJ.ha۱)  ) به دست آمد.

تجزیه و تحلیل انرژی, مدل سازی انرژی و عملکرد, انفیس, نخود دیم, کارایی انرژی