دیگری دینی در دیالکتیک ثبوت و نفی (خوانشی نظری- انتقادی از مواجهه سوژه و دیگری)

  • سال انتشار: 1398
  • محل انتشار: مجله جامعه شناسی ایران، دوره: 20، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_JSI-20-1_002
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 207
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

امید جهانگیری

دانشجوی دکترای دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

یونس نوربخش

دانشیار دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران

چکیده

این پژوهش به­میانجی نقدی هستی­شناسانه، برآنست تا رهایی دیگری (به­مثابه ابژه) از تسلط سوژه را (گفتمان دینی مسلط) واکاود، اما هدف وارونه کردن این نسبت نیست، به­بیانی دیگر نشاندن دیگری در جای سوژه و دیگری را بر سوژه مسلط کردن. بلکه هدف اساسی در این­جا ارتباط بنیادین میان سوژه و دیگری است که ضرورت طرح این پروبلماتیک را پیش می­کشد. مفاهیمی که از دل صورت بندی نظری (برگر، باختین، رانسیر) برآمده­اند در کلیت خود بر چگونگی نسبت سوژه و دیگری استوراند. دیگری در این تلقی، ابژه­ای در درون تکثری از ابژه­های شناخت نیست که باید سوژه، آن را دریابد بلکه دیگری نیز واجد سوژگی خود (سوژه شناسنده) است که هر دم به­میانجی وضعیت­های اجتماعی، تاریخی، سیاسی، فرهنگی خاصی آن را از کف داده یا از او سلب گشته است. بر این اساس نسبت تساهل دینی و پلورالیسم دینی با گفت وگومندی و بینامتنیت در بستر اجتماعی چیست؟ نسبت تساهل دینی با من از یک­سو و دیالکیتک من با دیگربودگی در بستر اجتماعی چیست؟ آیا می­توان از برابری رادیکال یا بازتعریف تقسیم امر محسوس رانسیری به­مثابه میانجی­ای ضروری یاد کرد؟ سپهر برابری رادیکال تا چه مرزی می­تواند گسترده شود؟ آیا گفتمان مسلط دینی یا (پلیس به­تعبیری رانسیری) مجالی برای سیاست (دیدارپذیری) دیگری خواهد داد؟ سیاست دیگری در مواجهه با گفتمان مسلط دینی یا پلیس از چه مکانیسم­هایی می­تواند بهره جوید؟پس از واکاوی منابع نظری و بهره­گیری از روش اسنادی جهت توصیف و تحلیل ادبیات پروبلماتیک پژوهش، مدلی نظری/مفهومی از منطق درونی بحث استخراج شده تا امکان آشکارشدن پیچیدگی توصیف و تحلیل برآمده از صورت بندی بحث، فراهم گردد. در نهایت پژوهش برآن است تا نشان دهد که، خودآیینی سوژه­ها (سوژه شناسنده کانتی)، مواجهه آن­ها با اغیار را نه به­گونه­ای یک­سویه و اقتدارگرایانه، بلکه آکنده از گفت وگو و گفت وگومندی می­سازد (دیالوگ باختینی) که سوژه را ایستاده در تکثری از معانی و نشانه­هایی قرار می­دهد که او را به­ساخت صورت بندی­هایی منطقی از نمودگارهایی (فنومن) فرامی­خواند که در بازار دین در برابر دیدگان او تجلی می­یابند. سلسله­مراتبی که دیگری را، به­مثابه ابژه­ فاقد خودآگاهی، بر می­سازد، واسازی گشته و دیگری نیز به مثابه سوژه، واجد شناخت ابژه­های متکثری می­گردد (سیاست رانسیری) که در این بازار عرضه می­گردد.

کلیدواژه ها

سوژه, دیگری, دیالکتیک, دین خصوصی شده, سیاست, گفت وگومندی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.