نوید وحیدی مطلق - پژوهشگاه صنعت نفت
بیوک قربانی - پژوهشگاه صنعت نفت
بیژن بیرانوند - پژوهشگاه صنعت نفت

برخلاف باور رایج، نفت خام تنها از دو فاز مایع و گاز تشکیل نشده؛ بلکه یک محلول کلوئیدی است که ذرات آسفالتن موجود در آن جامد هستند. معادله حالت مکعبی که تنها برای توصیف تعادل ترمودینامیکی سیستمهای دو فازی )مایع-گاز( به کار میرود، در مورد محلول های کلوئیدی صدق نمیکند. برای توصیف نحوه تعادل ترمودینامیکی ذرات آسفالتن موجود در ستون نفت خام، با بهرهگیری از مدل ین-مالینز و با در نظر گرفتن قانون دوم نیوتن از معادله حالت FHZ استفاده میشود. ابداع ابزارهای نوین و فناورانه ) DFA ( بر مبنای طیفسنجی نوری و نزدیک به مادون قرمز که میزان حضور ذارت آسفالتن را در کنار سایر ویژگیهای مهم مخزنی به صورت برجا اندازهگیری میکند، این امکان را فراهم آورده است تا مدلهای ساخته شده از تعادل ترمودینامیکی به عنوان یک شاخه نوظهور » ژئودینامیک سیال مخزن « ذرات آسفالتن با اطمینان بسیار بالایی کالیبره شوند. این مطالعات با نام علمی در صنعت بالادستی، شکاف عمیق موجود میان مدلسازی سیستمهای هیدروکربنی و شبیهسازی مخزن را برطرف کرده است. در حقیقت ژئودینامیک سیال مخزن قادر است با بهرهگیری از مفهوم سیستم هیدروکربنی و نحوه شارژ مخزن، بخش عمدهای از چالشهای پیش روی توسعه مخزن از جمله پیوستگی جریانی،گرادیان GOR ، تشکیل لایه قیری بر سطح تماس نفت-آب و غیره را پاسخگو باشد. ژئوشیمی نفت با استفاده از ابزارهای جدید، نظیر کروماتوگرافی دو بعدی ) GC×GC ( و طیفسنجی جرمی زمان پرواز ) TOF-MS ( بر نتایج حاصل از ژئودینامیک سیال مخزن مهر تایید میزند. مطالعات موردی متعدد، تاثیرگذاری و اعتبار نتایج حاصل از ژئودینامیک سیال مخزن را اثبات میکنند.

ژئودینامیک سیال مخزن, آسفالتن, آنالیز پایینچاهی سیال, سیستم هیدروکربنی, تعادل ترمودنیامیکی