امین سیدزاده - دانشجوی دکتری گروه آبیاری و آبادانی دانشگاه تهران
مهدی یاسی - گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران-پردیس کرج
جواد فرهودی* - گروه مهندسی آبیاری و آبادانی، دانشگاه تهران
آندریاس مالچریک - گروه مهندسی هیدرومکانیک و هیدرولیک، دانشگاه بوندسوهر مونیخ، مونیخ، آلمان

دریچه های کشویی از جمله سازه­های کنترل و اندازه گیری جریان در آبراهه­های روباز هستند. در این مطالعه، روابط موجود جریان از روزنه­ها، برای تخمین بده جریان خروجی ازدریچه کشویی، به صورت نظری و آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گرفته­اند. برای شرایط جریان آزاد، یک روش جدید جهت تخمین ضریب فشردگی و روابطی برای تعیین ضریب افت انرژی ارائه گردیده است. برای شرایط جریان مستغرق، با استفاده از روش انرژی- مومنتم و روابط روزنه­ها، روابطی جهت تخمین جریان خروجی از دریچه­های کشویی ارائه شد. به منظور ارزیابی درستی این روابط، جریان خروجی از یک دریچه کشویی در کانالی به طول ۱۸ متر و عرض حدود یک متر مورد آزمون تجربی قرار گرفت. مقایسه نتایج نشان داد که تحت شرایط جریان آزاد، همه روابط روزنه­ای موجود، قابلیت خوب و همسانی دارند. کاربرد رابطه هنری در تعیین ضریب فشردگی جریان ساده­تر است. در شرایط جریان مستغرق، اختلاف برآورد ضریب بده جریان از روابط مختلف (نظیر روابط هنری، راجاراتنام-سابرامانیا) کمتر از ۱۰ درصد و در دامنه قابل قبولی قرار دارند. برای دامنه جریان آزاد تا مستغرق، کاربرد رابطه راجاراتنام-سابرامانیا برای برآورد ضریب بده جریان مناسب­تر بوده و تنها وابسته به ضریب افت انرژی، ضریب فشردگی جریان و نسبت میزان بازشدگی دریچه به عمق بالادست جریان است.

دریچه کشویی, روابط روزنه, ضریب فشردگی جریان, ضریب افت انرژی, جریان آزاد و مستغرق