بررسی اثر بیوچار بر برخی ویژگی های فیزیکی خاک، شاخص تنش آبی و عملکرد گندم در خاک لوم شنی

اصلاح خاک با بیوچار، رهیافت جدیدی در مدیریت بقایای گیاهی است. این پژوهش با هدف بررسی اثر مقادیر مختلف بیوچار کاه گندم در اندازه ذرات متفاوت بر گنجایش هوای خاک (AC)، منافذ درشت (PMAC)، آب قابل استفاده گیاه (PAW)، شاخص دکستر، شاخص تنش آبی (CWSI) و عملکرد گندم در یک خاک لوم شنی انجام شد. آزمایشی به­صورت فاکتوریل با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی آذربایجان شرقی (ایستگاه سعیدآباد) در سال­­های ۱۳۹۷ و  ۱۳۹۸ در سه تکرار اجرا شد. بیوچار گندم در مقادیر ۵/۰٪، ۵/۱٪ و ۳٪ و با اندازه ذرات ۵/۰-۰،   ۱-۵/۰ و ۲-۱ میلی متر تا عمق ۱۵ سانتی متری با خاک مخلوط شدند. نتایج حاصل از پژوهش نشان داد که ویژگی AC با مقادیر ۵/۰٪ و ۵/۱٪ بیوچار و به ترتیب اندازه ذرات mm ۵/۰-۰ وmm  ۱-۵/۰ بیوچار نسبت به شاهد بهبود یافت. مقدار ۳% بیوچار و اندازه ذرات ۱-۵/۰ آن، سبب تولید بیشترین مقدار PMAC گردید. در تمام تیمارها، میزان PAW نسبت به شاهد به صورت معنی­داری افزایش یافت. شاخص دکستر صرفا در مقادیر R۱ وR۲   با اندازه ذرات ۵/۰-۰ و ۱-۵/۰ افزایش معنی­داری نسبت به شاهد داشت. تغییر در اندازه ذرات بیوچار در مقادیر ۵/۰٪ و ۵/۱٪، تاثیر معنی­داری در تغییر شاخص دکستر نداشت. کمترین مقدار شاخص CWSI نسبت به شاهد، در مقدار ۵/۱٪ و اندازه ذرات ۱-۲ بیوچار مشاهده شد. در مقادیر ۵/۱٪ و ۳٪ بیوچار با اندازه ذراتmm  ۱-۵/۰ و نیز در مقدار ۳٪ بیوچار با اندازه ذراتmm  ۵/۰-۰، افزایش عملکرد نسبت به شاهد معنی­دار بود. بیشترین همبستگی مثبت معنی­دار بین عملکرد و شاخص دکستر مشاهده شد. نتایج این پژوهش نشان داد که تغییرات ویژگی­های فیزیکی خاک به مقدار و اندازه ذرات بیوچار بستگی داشته و در اصلاح خاک با بیوچار، لازم است که موردتوجه قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آب قابل استفاده ، بیوچار کاه گندم ، شاخص دکستر ، گنجایش هوای خاک ، منافذ درشت خاک