اعتبارسنجی حکم ظاهری در شریعت؛ با تکیه بر نظریات نائینی و اصفهانی
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: ششمین کنفرانس بین المللی فقه، حقوق و پژوهش های دینی
- کد COI اختصاصی: ICCA06_092
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 261
نویسندگان
دانشیار گروه فقه و حقوق دانشگاه شهید مطهری (ره)
دانشجوی دکتری رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه تهران
چکیده
مساله «اعتبارسنجی حکم ظاهری در شریعت» از مسائل مهمی است که در دوره های متناوب علم اصول مطرح بوده و برخی از اصولیان در این زمینه نظریاتی را ارائه کرده اند که متضمن نوآوریهای گرانبها و پراهمیتی است. محور بحث در مساله مذکور، چگونگی حل محذورهای تعبد به حکم ظاهری است؛ محذورهایی عقلی که حجیت حکم ظاهری امارات و اصول عملیه را ناممکن می شمارد و میتوان آنها را به پنج دسته کلی تقسیم نمود: ( ۱ ) محذور مربوط به ملاک، ( ۲ ) محذور مربوط به مبادی، ( ۳ ) محذور مربوط به خطاب، ( ۴ ) محذور مربوط به لازم خطاب و ( ۵ ) محذور نقض غرض. از جمله اصولیانی که به مساله تصحیح جعل حکم ظاهری پرداخته اند، میتوان به میرزای نائینی و محقق اصفهانی اشاره کرد که راه حلها و طرقی مانند: «تتمیم کشف»، «عدم تنافی در مبدا و منتهای احکام»، «جعل متمم و جعل مومن»، «تبدل قبح اقتضایی» و «همسان انگاری میان اماره و علم» را ارائه کرده اند. جستار حاضر با روش تحلیلی و انتقادی به مقایسه آرای میرزای نائینی و محقق اصفهانی در این زمینه می پردازد و به این نتیجه میرسد که غالب این نظریات از جهاتی مبتلا به اشکال است؛ اشکالاتی همچون: «وجود اراده تشریعی در برخی از مبادی عالیه قانونگذاری»، «عدم امکان جعل طریقیت و تتمیم کشف در خصوص امارات»، «ناکارآمدی طریق التزام به جعل «این همانی» برای حل محذور در اصول محرزه» و «خطا بودن همسان انگاری میان اماره و علم». این پژوهش در نهایت راه حل برگزیده خود برای اعتبار حکم ظاهری را ارائه مینماید که مبتنی بر قاعده «سمحه سهله» در شریعت است.کلیدواژه ها
حکم، حکم ظاهری، حکم واقعی، نائینی، اصفهانیمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.