علیرضا ایلدرمی - استاد ژئومورفولوژی دانشگاه ملایر
نسرین حسن زاده - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر
فریبا هدایت زاده - گروه محیط زیست، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه ملایر

کیفیت پایدار آب رودخانه ها به یکی از نگرانی های اصلی در کشورهای در حال توسعه تبدیل شده است، لذا پایش کیفیت آب این منابع برای مصارف مختلف برای تدوین خط مشی مدیریت سلامت عمومی و محیط زیست بسیار ضروری است. هدف از مطالعه حاضر ارزیابی کیفیت آب سیستم رودخانه کارون و دز در استان خوزستان و بررسی مناسب بودن کیفیت آب آنها برای مصارف شرب و کشاورزی است. بدین منظور، از تکنیک ها و شاخص های مختلف و نیز آنالیزهای آماری برای ارزیابی تغییرات مکانی-زمانی در تفسیر مجموعه داده های بزرگ و پیچیده ۱۲ پارامتر کیفیت آب گردآوری شده از حوضه رودخانه کارون و دز در بازه زمانی ۱۷ ساله (۱۳۹۸-۱۳۸۲) استفاده شد. ارزیابی روند تغییرات کیفیت آب در بازه زمانی مطالعاتی نیز نشان داد که براساس WQI، کیفیت آب رودخانه کارون و دز از سال ۱۳۸۲ تا ۱۳۸۶ به ترتیب در طبقه "بسیار ضعیف" و "ضعیف" و از سال ۱۳۸۷ تا ۱۳۹۷ در طبقه"نامناسب" و "بسیار ضعیف" است. در خصوص پارامترهای آبیاری نیز نبود روند مشخصی در مقادیر آنها می تواند بیانگر عدم تاثیر کیفیت آب رودخانه ها از عوامل طبیعی و تبعیت آن ها از عوامل انسانی باشد. به طورکلی، این مطالعه اهمیت استفاده از شاخص های کیفیت آب را بیان می کند که تفسیر ساده ای از داده های پایش را برای کمک به جوامع محلی در بهبود کیفیت آب ارائه می دهد، چرا که براساس این شاخص ها و PCA، می توان نتیجه گرفت که فعالیت های انسانی مرتبط در امتداد ساحل رودخانه های کارون و دز به ویژه در سال های اخیر بر کیفیت آب آنها تاثیر گذار است.

کیفیت آب, شاخص های آبیاری, تکنیک های آماری چند متغیره, توزیع فضایی, رودخانه کارون و دز